30 Aralık 2008 Salı

ÇEK CUMHURİYETİ

Coğrafi Verileri


Konum: Orta Avrupa, Almanya'nın güneydoğusunda yer almaktadır.
Coğrafi konumu: 49 45 Kuzey enlemi, 15 30 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Avrupa
Yüzölçümü: 78,866 km²
Sınırları: toplam: 2,290.2 km
sınır komşuları: Avusturya 466.3 km, Almanya 810.3 km, Polonya 761.8 km, Slovakya 251.8 km
Sahil şeridi: 0 km (kara ile çevrili)
Denizleri: yok (kara ile çevrili)
İklimi: Ülkede karasal iklim hakimdir. Kışlar soğuk, yazlar sıcak olur. Yağış özellikler nemli yaz ve ilkbahar
mevsimlerinde düşer . Yaz ortalama sıcaklık: 21 C° Ortalama Sıcaklık: 4 C°
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Elbe Nehri 115 m; en yüksek noktası: Snezka 1,602 m
Doğal kaynakları: kömür, kaolin, kil, kereste
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %38.82
sürekli ekinler: %3
diğer: %58.18 (2005 verileri)
Sulanan arazi: 240 km² (2003 verileri)
Doğal afetler: sel

Sayfa başına dönüş

Nüfus Bilgileri


Nüfus: 10,235,455 (Temmuz 2006 verileri)
Nüfus artış oranı: %-0.06 (2006 verileri)
Mülteci oranı: 0.97 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 3.89 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 76.22 yıl
erkeklerde: 72.94 yıl
kadınlarda: 79.69 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 1.21 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.01 (2001 verileri)
HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 2,500 (2001 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 10 dan az (2001 verileri)
Ulus: Çek
Nüfusun etnik dağılımı: %Çek 81.2, Morav %13.2, Slovak %3.1, Polonyalı %0.6, Alman %0.5, Roma %0.3, Macar %0.2, diğer %0.9 (2001)
Din: ateist %39.8, Roma Katolikleri %39.2, Protestan %4.6, Ortodoks %3, diğer %13.4
Dil: Çekçe

Sayfa başına dönüş

Yönetimi


Ülke adı: Resmi adı: Çek Cumhuriyeti
yerel adı: Ceska Republika
ingilizce: Czech Republic
Yönetim biçimi: Parlamenter Demokrasi
Başkent: Prag
İdari bölümler: 13 bölge ve 1 başkent; Brnensky, Budejovicky, Jihlavsky, Karlovarsky, Kralovehradecky, Liberecky, Olomoucky, Ostravsky, Pardubicky, Plzensky, Praha, Stredocesky, Ustecky, Zlinsky
Bağımsızlık günü: 1 Ocak 1993 (Çekoslovakya Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olarak ikiye ayrıldı)
Milli bayram: Kuruluş günü, 28 Ekim (1918)
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ACCT, AG (Avustralya Grubu), BIS (Uluslararası İmar Bankası), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CE (Avrupa Konseyi), CEI (Orta Avrupa Girişimi), CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Teşkilatı), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), Avrupa Birliği, FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IEA (Uluslararası Enerji Ajansı), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), MONUC (BM Kongo Operasyonu), NATO (Kuzey Atlantik Asemblesi), NEA (Nükleer Enerji Kurulu), NSG, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü),OPCW, OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), PFP (Barış için Ortaklık), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNMEE (BM Etyopya-Eritre Misyonu), UNMIBH (BM Bosna Hersek Misyonu), UNMIK (BM Kosova Geçici Yönetimi), UNMOP (BM Prevlaka Gözlem Misyonu), UNMOT, UNOMIG (BM Gürcistan Gözlem Misyonu), UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WEU (Batı Avrupa Konseyi), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü), ZC

Sayfa başına dönüş

Ekonomik Göstergeler


GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 221.4 milyar $ (2006 verileri)
GSYİH - reel büyüme: %6.2 (2006 verileri)
GSYİH - sektörlere göre: tarım: %2.8
endüstri: %37.8
hizmet: %59.4 (2006)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %2.7 (2006 verileri)
İş gücü: 5.31 milyon (2006 verileri)
Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %4.1, endüstri %37.6, hizmet %58.3 (2003 verileri)
İşsizlik oranı: %8.4 (2006 verileri)
Endüstri: Madencilik, makine ve araç gereç, motorlu araçlar, cam, donatım
Endüstrinin büyüme oranı: %9.5 (2006)
Elektrik üretimi: 79.14 milyar kWh (2004)
Elektrik tüketimi: 58.8 milyar kWh (2004)
Elektrik ihracatı: 24.6 milyar kWh (2004)
Elektrik ithalatı: 9.8 milyar kWh (2004)
Tarım ürünleri: Buğday, patates, şeker pancarı, meyve, domuz, kümes hayvanları
İhracat: 89.34 milyar $ (2006)
İhracat ürünleri: ulaştırma araçları, demir-çelik, tekstil ürünleri, iplik, kumaş, elektrikli makine ve ekipmanlar, mobilya, güç üreten makine ve ekipmanlar
İhracat ortakları: Almanya %33.5, Slovakya %8.7, Avusturya %5.5, Polonya %5.5, Fransa %5.3, Birlelik Krallık %4.6, %İtalya 4.3 (2005)
İthalat: 87.7 milyar $ (2006)
İthalat ürünleri: elektrikli makine ve ekipmanlar, demir-çelik, tekstil, iplik, kumaş, büro makineleri, otomatik bilgi işlem makineleri, haberleşme ve ses kayıt cihazları, medikal ürünler
İthalat ortakları: Almanya %30, Rusya %5.7, Slovakya %5.4, Çin %5.1, Polonya %5, İtalya %4.8, Fransa %4.5, Hollanda %4 (2005)
Dış borç tutarı: 50.2 milyar $ (2006)
Para birimi: Çek Korunası (CZK)
Para birimi kodu: CZK
Mali yıl: Takvim yılı

Sayfa başına dönüş

İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 3,217,300 (2005)
Telefon kodu: 420
Radyo yayın istasyonları: AM 31, FM 304, kısa dalga 17 (2000)
Radyolar: 3,159,134 (2000)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 150 (2000)
Televizyonlar: 3,405,834 (2000)
Internet kısaltması: .cz
Internet servis sağlayıcıları: 300 den fazla (2000)
Internet kullanıcıları: 5.1 million (2005)

Sayfa başına dönüş

Ulaşım ve Taşımacılık


Demiryolları: 9,572 (2005)
Karayolları: toplam: 127,747 km (2003)
Su yolları: 664 km (2003)
Boru hatları: doğal gaz 7,010 km; ham petrol 547 km; petrol ürünleri 94 km (2006)
Limanları: Decin, Prague, Usti nad Labem
Hava alanları: 121 (2006 verileri)
Helikopter alanları: 2 (2006)

ÇİN

Coğrafi Verileri


Konum: Doğu Asya, Doğu Çin Denizi, Kore Körfezi, Sarı Deniz ve Güney Çin Denizi kıyısında, Kuzey Kore ve Vietnam arasında yer almaktadır.
Coğrafi konumu: 35 00 Kuzey enlemi, 105 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Asya
Yüzölçümü: toplam: 9,596,960 km²
kara: 9,326,410 km²
su: 270,550 km²
Sınırları: toplam: 22,147.24 km
sınır komşuları: Afganistan 76 km, Butan 470 km, Burma 2,185 km, Hong Kong 30 km, Hindistan 3,380 km, Kazakistan 1,533 km, Kuzey Kore 1,416 km, Kırgızistan 858 km, Laos 423 km, Makau 0.34 km, Moğolistan 4,676.9 km, Nepal 1,236 km, Pakistan 523 km, Rusya (kuzeydoğu) 3,605 km, Rusya (kuzeybatı) 40 km, Tacikistan 414 km, Vietnam 1,281 km
Sahil şeridi: 14,500 km
İklim: Son derece çeşitlilik göstermektedir; güneyde tropikal, kuzeyde subarktik iklim hakimdir.
Arazi yapısı: Arazisinde çok sayıda dağlar, yüksek yaylalar, batısında çöller, doğusunda ovalar, deltalar, tepelikler yer almaktadır.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Turpan Pendi -154 m; en yüksek noktası: Everest Dağları 8,850 m (1999 verileri)
Doğal kaynakları: Kömür, demir, petrol, doğal gaz, cıva, kalay, tungsten, antimon, manganez, molibden, vanadyum, alüminyum, kurşun, çinko, uranyum, hidro enerji
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %14.86
daimi ekinler: %1.27
diğer: %83.87 (2005 verileri)
Sulanan arazi: 545,960 km² (2005 verileri)
Doğal afetler: Yaygın tayfunlar; su baskınları; depremler; kuraklıklar
Coğrafi not: Dünyada dördüncü en büyük ülkedir. (Rusya, Kanada ve ABD'den sonra)

Sayfa başına dönüş

Nüfus Bilgileri


Nüfus: 1,313,973,713 (Temmuz 2006 verileri)
Yaş yapısı: 0-14 yaş: %20.8 (erkek 145,461,833; kadın 128,445,739)
15-64 yaş: %71.4 (erkek 482,439,115; kadın 455,960,489)
65 yaş ve üzeri: %7.7 (erkek 48,562,635; kadın 53,103,902) (2006 verileri)
Nüfus artış oranı: %0.59 (2006 verileri)
Mülteci oranı: -0.39 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 23.12 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 72.58 yıl
erkek: 70.89 yıl
kadın: 74.46 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 1.73 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.01 (2003 verileri)
HIV/AIDS - hastalıkları taşıyan kişi sayısı: 840,000 (2003 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenler: 44,000 (2003 verileri)
Ulus: Çinli
Nüfusun etnik dağılımı: Çinli %91.9, Zhuang, Uygur, Hui, Yi, Tibetli, Miao, Mançu, Moğol, Buyi, Koreli ve diğer etnik gruplar %8.1
Din: Taoizm, Budizm, İslam %2-%3, Hıristiyan %1
Dil: Standart Çince veya Pekin lehçesi olan Mandarin, Yue (Cantonese), Wu (Shanghaiese), Minbei (Fuzhou), Minnan (Hokkien-Taiwanese), Xiang, Gan, Hakka lehçeleri, diğer yerel diller
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
toplam nüfusta: %90.9
erkek: %95.1
kadın: %86.5 (2002 verileri)

Sayfa başına dönüş

Yönetimi


Ülke adı: Resmi tam adı: Çin Halk Cumhuriyeti
kısa şekli : Çin
ingilizce: China
Yerel tam adı: Zhonghua Renmin Gongheguo
yerel kısa şekli: Zhong Guo
kısaltma: PRC (ÇHC)
Yönetim biçimi: Sosyalist Cumhuriyet
Başkenti: Pekin
İdari bölümler: 23 bölge, 5 özerk bölge ve 4 belediye; Anhui, Pekin, Chongqing, Fujian, Gansu, Guangdong, Guangxi, Guizhou, Hainan, Hebei, Heilongjiang, Henan, Hubei, Hunan, Jiangsu, Jiangxi, Jilin, Liaoning, Nei Mongol, Ningxia, Qinghai, Shaanxi, Shandong, Shanghai, Shanxi, Sichuan, Tianjin, Xinjiang, Xizang (Tibet), Yunnan, Zhejiang
Milli bayram: ÇHC kuruluş günü, 1 Ekim (1949)
Anayasa: 4 Aralık 1982
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), APEC (Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Forumu), ARF, AsDB (Asya Kalkınma Bankası), ASEAN (Güneydoğu Asya Ülkeleri Örgütü), BIS (Uluslararası İmar Bankası), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CDB (Karayipler Kalkınma Bankası), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), LAIA (Latin Amerika Entegrasyon Birliği), MINURSO (BM Bati Sahra Referandum Misyonu), NAM, OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), UN (Birleşmiş Milletler), UN Güvenlik Konseyi, UNAMSIL (BM Sierra Leone Misyonu), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNIKOM (BM Irak-Kuveyt Gözlem Misyonu), UNITAR (BM Eğitim Araştırma Enstitüsü), UNMEE (BM Etyopya-Eritre Misyonu), UNTAET (BM Doğu Timor Geçiş Yönetimi), UNTSO (BM Mütareke Gözlem Örgütü), UNU, UPU (Dünya Posta Birliği), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü), ZC

Sayfa başına dönüş

Ekonomik Göstergeler


Ekonomiye genel bakış: Çin Halk Cumhuriyeti, hızlı büyümesi, dışa karşı nispeten kapalılığı ve dünyanın en kalabalık pazarı olması nedenleri ile bütün dünyanın ilgisini üzerinde toplamaktadır. Hemen hemen bütün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler, bu ülke ile ticari ilişkilerini geliştirmek ve işbirliği olanaklarını arttırmak istemektedirler. Dışa açılma çalışmalarının başladığı yıllardan itibaren günümüze kadar Çin, ekonomik alanda bir çok başarıya imza atmıştır. Dünya nüfusunun %22'sini barındıran Çin'de son 10 yılda ortalama büyüme hızı %10 civarındadır. 1999 yılı için Çin Yönetimi tarafından açıklanan büyüme tahmini, Asya finansal krizinin ekonomide yarattığı olumsuz etkilere rağmen %7'dir. Hızlı kentleşme, giderek artan milli gelir ve sanayileşmede gelinen nokta, bugün Çin'i dünyanın en önemli ekonomik aktörlerinden biri konumuna getirmiştir. 2010 yılında Çin ekonomisinin büyüklüğünün bugün dünyanın en büyük ekonomileri kabul edilen ABD ve Japonya'yı geçeceği iddia edilmektedir. Çin dünyanın en çok enerji üreten birinci, en fazla enerji tüketen ikinci ülkesidir. Ülkede kişi başına düşen enerji tüketiminin hala dünya ortalamasının altında olması da ülkenin gelişme potansiyelinin iyi bir göstergesidir. Kendi içersinde büyük hamleler yapan ve planlı bir kalkınma ve büyüme stratejisi izleyen Çin Halk Cumhuriyeti, komşusu bulunduğu Japonya ve Rusya gibi büyük ekonomilerin de desteği ile öncelikle Asya kıtasında söz sahibi olmaya başlamış ve giderek dünyaya açılmaya başlamıştır.
GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 10 trilyon $ (2006 verileri)
GSYİH - reel büyüme oranı: %10.5 (2006 verileri)
GSYİH - Fert başına: 774,7 $
GSYİH - sektörlere göre: tarım: %11.9
endüstri: %48.1
hizmet: %40 (2006 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %1.5 (2006 verileri)
İş gücü: 798 milyon (2006 verileri)
Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %45, endüstri %24, hizmet %31 (2005)
İşsizlik oranı: %4.2 (2005 verileri)
Endüstri: Demir - çelik, kömür, makineler, silah, tekstil, petrol, çimento, kimyasal gübre, ayakkabı, oyuncak, gıda maddeleri, otomobil, elektronik aletler, iletişim aletleri
Endüstrinin büyüme oranı: %22.9 (2006 verileri)
Elektrik üretimi: 2.5 trilyon kWh (2005)
Elektrik tüketimi: 2.494 trilyon kWh (2005)
Elektrik ihracatı: 11.2 milyar kWh (2005)
Elektrik ithalatı: 5 milyar kWh (2005)
Tarım ürünleri: Pirinç, buğday, patates, yer fıstığı, çay, darı, arpa, pamuk, domuz, balık
İhracat: 974 milyar $ (2000)
İhracat ürünleri: Gıda maddeleri, tütün, makineler, ulaşım cihazları, tekstil ve giyim eşyası, ayakkabılar, mineral yakıtlar, kimyasal ürünler
İhracat ortakları: ABD %21.4, Hong Kong %16.3, Japonya %11, Güney Kore %4.6, Almanya %4.3 (2005)
İthalat: 777.9 milyar $ (2006)
İthalat ürünleri: Tekstil ve tekstil ürünleri, mineral yakıtlar, demir ve çelik ürünleri, makine ve elektrikli cihazlar, kimyasal ürünler
İthalat ortakları: Japonya %15.2, Güney Kore %11.6, Tayvan %11.2, ABD %7.4, Almanya %4.6 (2005)
Dış borç tutarı: 305.6 milyar $ (2006 verileri)
Para Birimi: Çin Yuanı (CNY)
Para birimi kodu: CNY
Mali yıl: Takvim yılı

Sayfa başına dönüş

İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 350.433 milyon (2005)
Telefon kodu: 86
Radyo yayın istasyonları: AM 369, FM 259, kısa dalga 45 (1998)
Radyolar: 417 milyon (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 3,240 (1997)
Televizyonlar: 400 milyon (1997)
Internet kısaltması: .cn
Internet servis sağlayıcıları: 3 (2000)
Internet kullanıcıları: 123 milyon (2006)

Sayfa başına dönüş

Ulaşım ve Taşımacılık


Demiryolları: toplam: 74,408 km (2004)
Karayolları: toplam: 1,870,661 km
asfalt: 1,515,797 km
asfalt olmayan: 354,864 km (2004)
Su yolları: 123,964 km (2003)
Boru hatları: doğalgaz 22,664 km; ham petrol 15,256 km; petrol ürünleri 6,106 km (2006)
Limanları: Dalian, Fuzhou, Guangzhou, Haikou, Huangpu, Lianyungang, Nanjing, Nantong, Ningbo, Qingdao, Qinhuangdao, Shanghai, Shantou, Tianjin, Xiamen, Xingang, Yantai, Zhanjiang
Hava alanları: 486 (2006)

CLIPPERTON ADALARI

Coğrafi Verileri


Konum: Orta Amerika'da, Kuzey Pasifik Okyanusunda, Meksika'nın 1,120 km güneybatısında yer almaktadır.
Coğrafi konumu: 10 17 Kuzey enlemi, 109 13 Batı boylamı
Harita konumu: Dünya
Yüzölçümü: 6 km²
Sınır komşuları: 0 km
Kıyı şeridi: 11.1 km
İklimi: tropikal; nemli
Arazi yapısı: mercanada
Deniz seviyesinden yüksekliği: En alt nokta: Pasifik Okyanusu 0 m; en yüksek nokta: Rocher Clipperton 29 m
Doğal kaynakları: balık

Sayfa başına dönüş

Nüfus Bilgileri


Nüfus: Issız (temmuz 2006 verileri)

Sayfa başına dönüş

Yönetimi


Ülke adı: Resmi adı: Clipperton Adaları
ingilizce: Clipperton Island
Yerel adı: Ile Clipperton
eski adı: Ile de la Passion
Bağımsızlık durumu: Fransa müstemlekesi
Hukuk sistemi: Fransa hukuku

Sayfa başına dönüş

Ekonomik Göstergeler


Ekonomiye genel bakış: 115 balık türü bulundurmasına rağmen tek ekonomik etkinlik ton balıkçılığıdır.

Sayfa başına dönüş

İletişim Bilgileri


-

Sayfa başına dönüş

Ulaşım ve Taşımacılık


Su yolları: yok
Limanlar: yok; yalnızca kıyıdan uzakta demir atılabilir.

CİBUTİ

Coğrafi Verileri


Konum: Doğu Afrika`da, doğuda Kızıldeniz ile Aden Körfezi arasında bulunan ülke, kuzey, batı ve güneybatıda Etiyopya, güneyde de Somali ile çevrilidir.
Coğrafi konumu: 11 30 Kuzey enlemi, 43 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Afrika
Yüzölçümü: 23,000 km²
Sınırları: toplam: 516 km
sınır komşuları: Eritre 109 km, Etiyopya 348 km, Somali 58 km
Sahil şeridi: 314 km
İklimi: İklim son derece sıcaktır. Kasım-nisan arasında geçen iklim göreceli olarak daha serindir. Yaz sonlarından mart sonlarına değin denizden esen rüzgarlar, Hint Okyanusundan yağmur bulutları taşır. Nem oranı iç kesimlere doğru gittikçe düşer.
Arazi yapısı: Dik uçurumlar, derin vadiler, yakıcı kumlar ve dikenli çalılıklarla kaplı olan topraklar genellikle çıplak, kıraç ve ıssızdır. Tacura Körfezini çevreleyen kıyı ovası, iç ve güneydeki volkanik platolar ve kuzeydeki sıradağlar diğer coğrafi özelliklerdir.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Lac Assal 155 m; en yüksek noktası: Moussa Ali 2,028 m
Doğal kaynakları: Termal bölgeler
Doğal afetler: Deprem; kuraklık; Hint Okyanusundan gelen bulutlar şiddetli yağmurlar ve su baskınlarına neden olur.

Sayfa başına dönüş

Nüfus Bilgileri


Nüfus: 486,530 (Temmuz 2006 verileri)
Nüfus artış oranı: %2.02 (2006 verileri)
Mülteci oranı: 0 mülteci/1,000 nüfus (2006 verileri)
Bebek ölüm oranı: 102.44 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 43.17 yıl
erkeklerde: 41.86 yıl
kadınlarda: 44.52 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 5.31 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %2.9 (2003 verileri)
HIV/AIDS - hastalıkları taşıyan insan sayısı: 9,100 (2003 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenler: 690 (2003 verileri)
Ulus: Cibutili
Nüfusun etnik dağılımı: Somali %60, Afar %35, Fransız, Arap, Etiyopyalı ve İtalyan %5
Din: Müslüman %94, Hıristiyan %6
Diller: Fransızca (resmi), Arapça (resmi), Somali, Afar

Sayfa başına dönüş

Yönetimi


Ülke adı: Resmi tam adı: Cibuti Cumhuriyeti
eski adı: Afar ve Issa'lardaki Fransız Müstemlekesi, Fransız Somali Ülkesi
ingilizce: Djibouti
Yönetim Biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Başkent: Cibuti
İdari bölmeler: 6 bölge; 'Ali Sabieh, Arta, Dikhil, Djibouti, Obock, Tadjourah
Bağımsızlık günü: 27 Haziran 1977 (Fransa'dan)
Milli bayram: Bağımsızlık günü, 27 Haziran (1977)
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ACCT, ACP (Afrika - Karayip - Pasifik Ülkeleri), AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), AFESD (Arap Ülkeleri Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Fonu), AL, AMF (Arap Ülkeleri Para Fonu), ECA (Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-77, IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IGAD (Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği), NAM, OAU (Afrika Birliği Teşkilatı), OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Sayfa başına dönüş

Ekonomik Göstergeler


Ekonomiye genel bakış: Ülkenin stratejik konumu ve Afrika`nın kuzeydoğu serbest ticaret bölgesi olma statüsüne bağlı olarak Cibuti ekonomisi, servis faaliyetlerine dayanır. Ülke sakinlerinin üçte ikisi başkentte yaşar, geri kalan kesim çoğunlukla göçebe gruplardır. Yağan şiddetli yağışlar meyve ve sebze üretimini kısıtladığından bazı gıda ürünleri dışarıdan ithal edilir.
GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 619 milyon $ (2002 verileri)
GSYİH - reel büyüme: %3.2 (2005 verileri)
GSYİH - sektörlere göre: tarım: %17.9
endüstri: %22.5
hizmet: %59.6 (2003 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %3 (2005 verileri)
İş gücü: 282,000
Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %75, endüstri %11, hizmet %14
İşsizlik oranı: %50 (2004 verileri)
Endüstri: süt ürünleri ve maden suyu şişeleme gibi birkaç küçük çaplı işlerle sınırlı girişimler.
Endüstrinin büyüme oranı: %3 (1996 verileri)
Elektrik üretimi: 200 milyon kWh (2004)
Elektrik tüketimi: 186 milyon kWh (2004)
Elektrik ihracatı: 0 kWh (2004)
Elektrik ithalatı: 0 kWh (2004)
Tarım ve hayvancılık ürünleri: Meyve, sebze, keçi, koyun, deve
İhracat: 250 milyon $ (2004 verileri)
İhracat ürünleri: Deri, post, kahve
İhracat ortakları: Somali %66.3, Etiyopya %21.5, Yemen %3.4 (2005)
İthalat: 987 milyon $ (2004 verileri)
İthalat ürünleri: Gıda, meşrubat, taşımacılık araçları, kimyasallar, petrol ürünleri
İthalat ortakları: Suudi Arabistan %21.9, Hindistan %18.7, Çin %10.1, Etiyopya %4.8, Fransa %4.7, ABD %4.3, Japonya %4.2 (2005)
Dış borç tutarı: 394 milyon $ (2004 verileri)
Para birimi: Cibuti Frankı (DJF)
Para birimi kodu: DJF
Mali yıl: Takvim yılı

Sayfa başına dönüş

İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 11,100 (2004)
Telefon kodu: 253
Radyo yayın istasyonları: AM 1, FM 2, kısa dalga 0 (2001)
Radyolar: 52,000 (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 1 (2002)
Televizyonlar: 28,000 (1997)
Internet kısaltması: .dj
Internet servis sağlayıcıları: 1 (2000)
Internet kullanıcıları: 9,000 (2005)

Sayfa başına dönüş

Ulaşım ve Taşımacılık


Demiryolları: 100 km
Karayolları: 2,890 km (1996)
Su yolları: yok
Boru hatları: Cibuti
Havalimanları: 13 (2006)

CHRISTMAS ADALARI

Coğrafi Verileri


Konum: Güneydoğu Asya, Hint Okyanusunda, Endonezya'nın güneyinde ada.
Coğrafi konumu: 10 30 Güney enlemi, 105 40 Doğu boylamı
Harita konumu: Güneydoğu Asya
Yüzölçümü: toplam: 135 km²
Sınır komşuları: 0 km
Sahil şeridi: 138.9 km
İklimi: tropikal; sıcaklık ve nem rüzgarlara göre değişir.
Arazi yapısı: Sahildeki dik uçurumlar orta kesimlerde yerini yaylalara bırakır.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Hint Okyanusu 0 m; en yüksek noktası: Murray Tepesi 361 m
Doğal kaynaklar: fosfat
Doğal afetler: Adanın kayalıklarla çevrili olması denizcilik açısından tehlike taşımaktadır.

Sayfa başına dönüş

Nüfus Bilgileri


Nüfus: 1,493 (Temmuz 2006 verileri)
Nüfus artış oranı: %0 (2006 verileri)
Ulus: Christmas Adalı
Nüfusun etnik dağılımı: Çinli %61, Malay %25, Avrupalı %11, diğer %3, yerlileri yoktur
Dinler: Budizm %36, Müslüman %25, Hıristiyan %18, diğer %21 (1997)
Dil: İngiliz, Çin, Malay

Sayfa başına dönüş

Yönetimi


Ülke adı: Christmas Adası
ingilizce: Christmas Island
Bağımsızlık durumu: Avustralya'ya bağlıdır.
Anayasa: 1958 Christmas Adası Sözleşmesi
Hukuk sistemi: Avustralya hukuku.

Sayfa başına dönüş

Ekonomik Göstergeler


Ekonomiye genel bakış: Fosfat madenciliği adanın tek ekonomik etkinliği idi, ama 1987 yılında Avustralya Hükümeti madenleri kapattı. 1991 yılında madenler Avustralya işçileri için tekrar açıldı.
Sektörlere göre işgücü dağılımı: turizm 400 kişi, madencilik 100 kişi (1995)
Endüstri: Turizm, fosfat madenciliği
İhracat ürünleri: fosfat
İhracat ortakları: Avustralya, Yeni Zelanda
İthalat ürünleri: Tüketim malları
İthalat ortakları: Başlıca olarak Avustralya
Para birimi: Avustralya Doları (AUD)
Para birimi kodu: AUD
Mali yıl: 1 Temmuz - 30 Haziran

Sayfa başına dönüş

İletişim Bilgileri


Telefon kodu: 672
Radyo yayın istasyonları: AM 1, FM 2, kısa dalga 0 (2006)
Radyolar: 1,000 (1997)
Televizyonlar: 600 (1997)
Internet kısaltması: .cx
Internet servis sağlayıcıları: 2 (2000)
Internet kullanıcıları: 464 (2001)

Sayfa başına dönüş

Ulaşım ve Taşımacılık


Demiryolları: 24 km
Karayolları: 142 km (2006)
Su yolları: yok
Hava alanları: 1 (2006 verileri)

CEZAYİR

Coğrafi Verileri


Konum: Kuzey Afrika'da, Akdeniz kıyısında, Fas ve Tunus'un arasında yer almaktadır.
Coğrafi konumu: 28 00 Kuzey enlemi, 3 00 Batı boylamı
Haritadaki konumu: Afrika
Yüzölçümü: toplam: 2,381,740 km²
kara: 2,381,740 km²
su: 0 km²
Sınırları: toplam: 6,343 km
sınır komşuları: Libya 982 km, Mali 1,376 km, Moritanya 463 km, Fas 1,559 km, Nijerya 956 km, Tunus 965 km, Batı Sahra 42 km
Sahil şeridi: 998 km
İklimi: Yağışlar genellikle batıdan doğuya doğru artar, kuzeyden güneye doğru azalır. En çok yağış alan yöre, Akdeniz`in nemli rüzgarlarına açık olan doğu kıyı şerididir.
Arazi yapısı: Toprakların yaklaşık %85`i Büyük Sahra ile kaplıdır. Kuzeydeki dağlar ve bu dağların arasındaki sulak ve verimli ovalar kıyı boyunca dar bir şerit oluşturur.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Chott Melrhir -40 m
en yüksek noktası: Tahat 3,003 m
Doğal kaynakları: petrol, doğal gaz, demir yatakları, fosfat, uranyum, kurşun, çinko
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %3.17
daimi ekinler: %0.28
diğer: %96.55 (2005 verileri)
Sulanan arazi: 5,690 km² (2003 verileri)
Doğal afetler: Dağlık arazilerde depremler; toprak kaymaları
Coğrafi not: Afrika'nın ikinci büyük ülkesi (Sudan'dan sonra)

Sayfa başına dönüş

Nüfus Bilgileri


Nüfusu: 32,930,091 (2006 Temmuz ayı tahmini)
Yaş yapısı: 0-14 yaş: %28.1 (erkek 4,722,076; kadın 4,539,713)
15-64 yaş: %67.1 (erkek 11,133,802; kadın 10,964,502)
65 yaş ve üzeri: %4.8 (erkek 735,444; kadın 834,554) (2006 verileri)
Nüfus artış oranı: %1.22 (2006 verileri)
Mülteci oranı: -0.35 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
Cinsiyet oranı: doğumlarda: 1.05 erkek/kadın
15 yaş altı: 1.04 erkek/kadın
15-64 yaşlarında: 1.02 erkek/kadın
65 yaş ve üzeri: 0.88 erkek/kadın
toplam nüfusta: 1.02 erkek/kadın (2006 verileri)
Bebek ölüm oranı: 29.87 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 73.26 yıl
erkeklerde: 71.68 yıl
kadınlarda: 74.92 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 1.89 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.01 (2001 verileri)
Ulus: Cezayirli
Nüfusun etnik dağılımı: %99 Arap, Berber(Kabylie) Chaoui, Mezap, Tuvarig, %1 den az Avrupalılar
Dinler: Sünni Müslümanlar %99, Hıristiyan ve Museviler %1
Dil: Arapça (resmi), Fransızca, Berber lehçeleri
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler
toplam nüfus: %70
erkeklerin: %78.8
kadınların: %61 (2003)

Sayfa başına dönüş

Yönetimi


Ülke adı: Resmi tam adı: Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti
kısa şekli : Cezayir
Yerel tam adı: Al Jumhuriyah al Jaza'iriyah ad Dimuqratiyah ash Sha'biyah
yerel kısa şekli: Al Jaza'ir
ingilizce: Algeria
Yönetim Biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Başkent: Cezayir
İdari bölmeler: 48 il Adrar, Ain Defla, Ain Temouchent, Annaba, Batna, Bechar, Bejaia, Biskra, Blida, Bordj Bou Arreridj, Bouira, Boumerdes, Cezayir, Chlef, Constantine, Djelfa, El Bayadh, El Oued, El Tarf, Ghardaia, Guelma, Illizi, Jijel, Khenchela, Laghouat, Mascara, Medea, Mila, Mostaganem, M'Sila, Naama, Oran, Ouargla, Oum el Bouaghi, Relizane, Saida, Setif, Sidi Bel Abbes, Skikda, Souk Ahras, Tamanghasset, Tebessa, Tiaret, Tindouf, Tipaza, Tissemsilt, Tizi Ouzou, Tlemcen
Bağımsızlık günü: 5 Temmuz 1962
Milli bayram: İhtilal günü, 1 Kasım (1954)
Hukuk sistemi: Cumhuriyet, Başkanlık Sistemi
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ABEDA, AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), AFESD (Arap Ülkeleri Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Fonu), AL, AMF (Arap Ülkeleri Para Fonu), AMU (Arap Magrep Birliği), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), ECA (Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-15, G-19, G-24, G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), MONUC (BM Kongo Operasyonu), NAM, OAPEC (Arap Petrol İhracatçısı Ülkeler Örgütü), OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OAU (Afrika Birliği Teşkilatı), OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı), OSCE (ortak), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNMEE (BM Etyopya-Eritre Misyonu), UPU (Dünya Posta Birliği), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Sayfa başına dönüş

Ekonomik Göstergeler


Ekonomiye genel bakış: Bütçe gelirlerinin kabaca %52`sini, gayri safi milli hasılanın %25`ini ve ihracat kazancının %95`inde fazlasını karşılayan hidrokarbon sektörü, ülke ekonomisinin belkemiğidir. Cezayir, dünyadaki beşinci en büyük doğal gaz rezervlerine sahiptir.
GSYİH: 253.4 milyar $ (2006)
GSYİH: (Reel Büyüme): %5.6 (2006)
GSYİH - kişi başına 1.550 $ Satınalma Gücü paritesi: 5,500 $ (2000)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %3 (2006 verileri)
İş gücü: 9.31 milyon (2006 verileri)
Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %14, sanayi %14, yapı ve inşaat %10, ticaret %13.4, devlet %32, diğer %10 (2003)
İşsizlik oranı: %15.7 (2006 verileri)
Bütçe: gelirler: 59.26 milyar $; giderler: 49.14 milyar $ (2006 verileri)
Endüstri: petrol, doğal gaz, hafif endüstri, madencilik, elektrik, petrokimyasallar, gıda ürünleri
Endüstrinin büyüme oranı: %10 (2006 verileri)
Elektrik üretimi: 29.39 milyar kWh (2004)
Elektrik üretimi için kaynaklar: fosil yakıtlar: %99.14
hidro: %0.86
nükleer: %0
diğer: %0 (2004)
Elektrik tüketimi: 27.4 milyar kWh (2004)
Elektrik ihracatı: 230 milyon kWh (2004)
Elektrik ithalatı: 300 milyon kWh (2004)
Tarım ürünleri: buğday, arpa, yulaf, üzüm, zeytin, narenciye, meyveler; koyun, büyükbaş hayvan
İhracat tutarı: 55.6 milyar $ (2006 verileri)
İhracat ürünleri: petrol, doğal gaz ve petrol ürünleri %97
İhracat ortakları: ABD %22.6, İtalya %16, İspanya %10.5, Fransa %10, Kanada %7.9, Brezilya %6.5, Belçika %4.3, Almanya %4.2 (2005)
İthalat tutarı: 27.6 milyar $ (2006 verileri)
İthalat ürünleri: sermaye malları, yiyecek ve içecek, tüketici malları
İthalat ortakları: Fransa %28.1, İtalya %7.8, İspanya %7.2, Çin %6.6, Almanya %6.3, ABD %5.5 (2005)
Dış borç tutarı: 5 milyar $ (2006 verileri)
Para birimi: Cezayir Dinarı (DZD)
Para birimi kodu: DZD
Mali yıl: Takvim yılı

Sayfa başına dönüş

İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 2.572 milyon (2005)
Telefon kodu: 213
Radyo yayın istasyonları: AM 25, FM 1, kısa dalga 8 (1999)
Radyolar: 7.1 milyon (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 46 (1995)
Televizyonlar: 3.1 milyon (1997)
Internet kısaltması: .dz
Internet servis sağlayıcıları: 2 (2000)
Internet kullanıcıları: 1.92 milyon (2005)

Sayfa başına dönüş

Ulaşım ve Taşımacılık


Demiryolları: toplam: 3,973 km
Karayolları: toplam: 108,302 km
asfalt: 76,028 km
asfalt olmayan: 32,274 km (1996 verileri)
Su yolları: yok
Boru hatları: ham petrol 6,612 km; petrol ürünleri 298 km; doğal gaz 2,948 km
Limanları: Cezayir, Annaba, Arzew, Bejaia, Beni Saf, Dellys, Djendjene, Ghazaouet, Jijel, Mostaganem, Oran, Skikda, Tenes
Hava alanları: 142 (2006)
Helikopter alanları: 1 (2006)

CEBELİTARIK

Coğrafi Verileri


Konum: Güneybatı Avrupa'da, Cebelitarık Boğazı kıyısında, İspanya'nın güney kıyısında yer almaktadır.
Coğrafi konumu: 36 8 Kuzey enlemi, 5 21 Batı boylamı
Haritadaki konumu: Avrupa
Yüzölçümü: 6.5 km²
Sınırları: toplam: 1.2 km
sınır komşuları: İspanya 1.2 km
Sahil şeridi: 12 km
İklimi: Akdeniz iklimi, kışlar ılıman ve yazlar sıcak geçer.
Arazi yapısı: Kıyıdaki dar alçak araziler Cebelitarık Kayası ile çevrilidirler.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Akdeniz 0 m; en yüksek noktası: Cebelitarık Kayası 426 m

Sayfa başına dönüş

Nüfus Bilgileri


Nüfus: 27,928 (Temmuz 2006 verileri)
Nüfus artış oranı: %0.14 (2006 verileri)
Bebek ölüm oranı: 10.74 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 79.8 yıl
erkeklerde: 76.92 yıl
kadınlarda: 82.83 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 1.65 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
Ulus: Cebelitarıklı
Nüfusun etnik dağılımı: İspanyollar, İtalyanlar, İngilizler, Maltalılar, Portekizler, Almanlar
Dinler: Roma Katolikleri %78.1, İngiltere Kilisesi %7, Diğer Hıristiyanlar %3.2, Müslümanlar %4, Museviler %2.1, Hindulat %1.8, diğer %0.9, inançsız %2.9 (2001)
Diller: İngilizce, İspanyolca, İtalyanca, Portekizce, Rusça

Sayfa başına dönüş

Yönetimi


Ülke adı: Cebelitarık
ingilizce: Gibraltar
Bağımsızlık durumu: İngiltere'nin müstemlekesidir.
Başkent: Cebelitarık
Bağımsızlık günü: yok (İngiltere'nin müstemlekesidir.)
Milli bayram: Ulusal Gün, Mart ayının ikinci Pazartesi
Anayasa: 30 Mayıs 1969
Hukuk sistemi: İngiliz hukuku
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı)

Sayfa başına dönüş

Ekonomik Göstergeler


GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 500 milyon $ (2000 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %1.5 (1998)
İş gücü: 12,690 (2001)
Sektörlere göre işgücü dağılımı: hizmet %60, endüstri %40
İşsizlik oranı: %2 (2001)
Endüstri: Turizm, bankacılık ve finans, gemi yapımı ve onarımı, tütün, maden suyu, bira, konserve balık
Elektrik üretimi: 131.2 milyon kWh (2004)
Elektrik tüketimi: 122 milyon kWh (2004)
Elektrik ihracatı: 0 kWh (2004)
Elektrik ithalatı: 0 kWh (2004)
Tarım ürünleri: yok
İhracat: 271 milyon $ (2004)
İhracat ürünleri: Petrol %51, endüstri malları %41, diğer %8
İhracat ortakları: İngiltere, Fas, Portekiz, Hollanda, İspanya, ABD, Almanya
İthalat: 2.967 milyar $ (2004)
İthalat ürünleri: Yakın, endüstri malları ve gıda ürünleri
İthalat ortakları: İngiltere, İspanya, Japonya, Hollanda
Para birimi: Cebelitarık Poundu (GIP)
Para birimi kodu: GIP
Mali yıl: 1 Temmuz - 30 Haziran

Sayfa başına dönüş

İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 24,512 (2002)
Telefon kodu: 350
Radyo yayın istasyonları: AM 1, FM 5, kısa dalga 0 (1998)
Radyolar: 37,000 (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 1 (1997)
Televizyonlar: 10,000 (1997)
Internet kısaltması: .gi
Internet servis sağlayıcıları: 6,200 (2002)

Sayfa başına dönüş

Ulaşım ve Taşımacılık


Karayolları: toplam: 29 km (2002)
Su yolları: yok
Boru hatları: 0 km
Limanları: Cebelitarık
Hava alanları: 1 (2006 verileri)

ÇAD

Coğrafi Verileri


Konum: Orta Afrika, Libya'nın güneyi.
Coğrafi konumu: 15 00 Kuzey enlemi, 19 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Afrika
Yüzölçümü: toplam: 1.284 milyon km²
kara: 1,259,200 km²
su: 24,800 km²
Sınırları: toplam: 5,968 km
sınır komşuları: Kamerun 1,094 km, Orta Afrika Cumhuriyeti 1,197 km, Libya 1,055 km, Nijer 1,175 km, Nijerya 87 km, Sudan 1,360 km
Sahil şeridi: 0 km (kara ile çevrili)
Denizleri: yok (kara ile çevrili)
İklim: Güneyde tropikal, kuzeyde çöl iklimi hakimdir.
Arazi yapısı: Merkezde geniş, kuru ovalar, kuzeyde çöller, kuzeybatıda dağlar, güneyde düzlükler yer almaktadır.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Djourab Çukuru 160 m; en yüksek noktası: Emi Koussi 3,415 m
Doğal kaynakları: petrol, uranyum, natron, kaolin, balık (Çad Gölü)
Sulanan arazi: 300 km² (2003 verileri)
Doğal afetler: Kuzeyde sıcak, kuru, tozlu rüzgarlar ortaya çıkmaktadır; periyodik kuraklıklar; çekirge istilaları diğer felaketlerdendir.
Coğrafi not: kara ile çevrili

Sayfa başına dönüş

Nüfus Bilgileri


Nüfus: 9,944,201 (Temmuz 2006 verileri)
Nüfus artış oranı: %2.93 (2006 verileri)
Mülteci oranı: -0.11 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 91.45 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 47.52 yıl
erkek: 45.88 yıl
kadın: 49.21 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 6.25 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %4.8 (2003 verileri)
HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 200,000 (2003 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 18,000 (2003 verileri)
Ulus: Cadlı
Nüfusun etnik dağılımı: Müslümanlar (Arap, Toubou, Hadjerai, Fulbe, Kotoko, Kanembou, Baguirmi, Boulala, Zaghawa ve Maba); Müslüman olmayanlar (Sara, Ngambaye, Mbaye, Goulaye, Moundang, Moussei, Massa); yerli olmayanlar 150,000 (1,000 Fransız)
Din: Müslüman %50, Hıristiyan %25, yerel inançlar (çoğunlukla animizm) %25
Diller: Fransızca (resmi), Arapça (resmi), Sara ve Sango (kuzeyde), 100 den fazla dil ve lehçe kullanılmaktadır.
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
toplam nüfusta: %47.5
erkek: %56
kadın: %39.3 (2003 verileri)

Sayfa başına dönüş

Yönetimi


Ülke adı: Resmi tam adı: Çad Cumhuriyeti
kısa şekli : Çad
Yerel tam adı: Republique du Tchad
yerel kısa şekli: Tchad
ingilizce: Chad
Yönetim biçimi: Tek Partili Cumhuriyet
Başkent: N'Djamena
İdari bölümler: 14 bölüm; Batha, Biltine, Borkou-Ennedi-Tibesti, Chari-Baguirmi, Guera, Kanem, Lac, Logone Occidental, Logone Oriental, Mayo-Kebbi, Moyen-Chari, Ouaddai, Salamat, Tandjile
Bağımsızlık günü: 11 Ağustos 1960 (Fransa yönetiminden ayrıldı)
Milli bayram: Bağımsızlık günü:, 11 Ağustos (1960)
Anayasa: 31 Mart 1995
Hukuk sistemi: Fransız medeni hukuku ve Cad geleneksel hukuku temel alınarak hazırlanmıştır.
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ACCT, ACP (Afrika - Karayip - Pasifik Ülkeleri), AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), BDEAC, CEEAC, CEMAC, ECA (Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), FZ, G-77, IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu),Intelsat, Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği), NAM, OAU (Afrika Birliği Teşkilatı), OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Sayfa başına dönüş

Ekonomik Göstergeler


Ekonomiye genel bakış: Coğrafi uzaklığı, kuraklıklar, altyapı sisteminin yokluğu ve politik kargaşalar kara ile çevrili olan Cad'ın ekonomik kalkınmasında olumsuz etkenlerdendir. Ahalinin yaklaşık %85'i tarım ve hayvancılıkla uğraşır.
GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 15.26 milyar $ (2006 verileri)
GSYİH - reel büyüme: %7 (2006 verileri)
GSYİH - sektörlere göre: tarım: %32.5
endüstri: %26.6
hizmet: %40.8 (2006)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %4 (2006 verileri)
Sektörlere göre iş gücü dağılımı: tarım %32.5
endüstri: %26.6
hizmet: %40.8 (2006)
Bütçe: gelirler: 617.3 milyon $; giderler: 877.6 milyon $ (2006 verileri)
Endüstri: Pamuk tekstili, et ürünleri, bira üretimi, natron (sodyum karbonat), sabun, sigara, yapı malzemeleri
Endüstrinin büyüme oranı: %5 (1995)
Elektrik üretimi: 94 milyon kWh (2004)
Elektrik tüketimi: 87.42 milyon kWh (2004)
Elektrik ihracatı: 0 kWh (2004)
Elektrik ithalatı: 0 kWh (2004)
Tarım ürünleri: Pamuk, darı, pirinç, patates, manyok, yer fıstığı, büyükbaş hayvan, koyun, keçi, deve
İhracat: 4.342 milyon $ (2006 verileri)
İhracat ürünleri: Pamuk, tekstil, büyükbaş hayvan
İhracat ortakları: ABD %78.1, Çin %9.9, Tayvan %4.1 (2005)
İthalat: 823.1 milyon $ (2006 verileri)
İthalat ürünleri: Makine ve ulaşım araçları, endüstri malları, petrol ürünleri, gıda maddeleri, tekstil ürünleri
İthalat ortakları: Fransa %21.2, Kamerun %15.5, ABD %12.1, Belçika %6.8, Portekiz %4.6, Suudi Arabistan %4.3, Hollanda %4.1 (2005)
Dış borç tutarı: 1.5 milyar $ (2003 verileri)
Para birimi: Afrika Frankı (XAF)
Para birimi kodu: XAF
Mali yıl: Takvim yılı

Sayfa başına dönüş

İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 13,000 (2004)
Telefon kodu: 235
Radyo yayın istasyonları: AM 2, FM 4, kısa dalga 5 (2002)
Radyolar: 1.67 milyon (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 1 (2002)
Televizyonlar: 10,000 (1997)
Internet kısaltması: .td
Internet servis sağlayıcıları: 1 (2000)
Internet kullanıcıları: 35,000 (2005)

Sayfa başına dönüş

Ulaşım ve Taşımacılık


Demiryolları: 0 km
Karayolları: toplam: 33,400 km (1999)
Su yolları: 2,000 km (Chari ve Legone nehirleri)
Limanları: yok
Hava alanları: 52 (2006)

BURMA (BİRMANYA - MYANMAR)

Coğrafi Verileri


Konum: Güneydoğu Asya'da, Andaman Denizi ve Bengal Körfezi kıyısında, Bangladeş ve Tayland arasında yer almaktadır.
Coğrafi konumu: 22 00 Kuzey enlemi, 98 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Güneydoğu Asya
Yüzölçümü: toplam: 678,500 km²
kara: 657,740 km²
su: 20,760 km²
Sınırları: toplam: 5,876 km
sınır komşuları: Bangladeş 193 km, Çin 2,185 km, Hindistan 1,463 km, Laos 235 km, Tayland 1,800 km
Sahil şeridi: 1,930 km
İklim: Tropikal muson; bulutlu, yağmurlu, sıcak, nemli yazlar; bulutsuz, az yağışlı, ılıman, düşük rutubetli kışlar.
Arazi yapısı: Merkezi ovalar sarp kayalıklarla çevrilidir, engebeli ve dağlık bölgeler çoğunluktadır.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Andaman Denizi 0 m; en yüksek noktası: Hkakabo Razi 5,881 m
Doğal kaynakları: petrol, kereste, kalay, antimon, çinko, bakır, tungsten, kurşun, kömür, mermer, kireçtaşı, değerli taşlar, doğal gaz, hidro enerji
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %14.92
sürekli ekinler: %1.31
diğer: %83.77 (2005 verileri)
Sulanan arazi: 18,700 km² (2003 verileri)
Doğal afetler: Yıkıcı deprem ve siklonlar, yağmur sezonu boyunca su baskınları ve toprak kaymaları; periyodik kuraklıklar

Sayfa başına dönüş

Nüfus Bilgileri


Nüfus: 47,382,633 (Temmuz 2006 verileri)
Yaş yapısı: 0-14 yaş: %26.4 (erkek 6,335,236; kadın 6,181,216)
15-64 yaş: %68.5 (erkek 16,011,723; kadın 16,449,626)
65 yaş ve üzeri: %5.1 (erkek 1,035,853; kadın 1,368,979) (2006 verileri)
Nüfus artış oranı: %0.81 (2006 verileri)
Mülteci oranı: 0 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 61.85 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 60.97 yıl
erkek: 58.07 yıl
kadın: 64.03 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 1.98 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
Ulus: Burmalı
Nüfusun etnik dağılımı: Burmalı %68, Shan %9, Karen %7, Rakhine %4, Çin %3, Mon %2, Hindistanlı %2, diğer %5
Dinler: Budist %89, Hıristiyan %4, Müslüman %4, animist %1, diğer %2
Dil: Burma

Sayfa başına dönüş

Yönetimi


Ülke adı: Resmi adı: Burma Birliği
resmi kısa adı: Burma
yerel adı: Pyidaungzu Myanma Naingngandaw
yerel kısa adı: Myanma Naingngandaw
eski adı: Burma Birliği Sosyalist Cumhuriyeti
Yönetim biçimi: Askeri rejim
Başkent: Rangoon(Yangon)
Bağımsızlık günü: 4 Ocak 1948 (İngiltere'den ayrıldı)
Milli bayram: Bağımsızlık günü, 4 Ocak (1948)
Anayasa: 3 Ocak 1974
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ARF, AsDB (Asya Kalkınma Bankası), ASEAN (Güneydoğu Asya Ülkeleri Örgütü), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CP, ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği), NAM, OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Sayfa başına dönüş

Ekonomik Göstergeler


GSYİH: Satınalma gücü paritesi - 83.84 milyar $ (2006 verileri)
GSYİH - reel büyüme: %2.6 (2006 verileri)
GSYİH - sektörlere göre: tarım: %54.7
endüstri: %10.6
hizmet: %34.7 (2006 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %21.4 (2006)
İş gücü: 28.49 milyon (2006 verileri)
Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %70, endüstri %7, hizmet %23 (2001 verileri)
İşsizlik oranı: %10.2 (2006 verileri)
Endüstri: tarım; tekstil ve ayakkabı, ormancılık ürünleri, bakır, kalay, tungsten, demir, yapı malzemeleri, eczacılık ürünleri, gübre
Elektrik üretimi: 6.31 milyar kWh (2004)
Elektrik tüketimi: 5.869 milyar kWh (2004)
Elektrik ihracatı: 0 kWh (2004)
Elektrik ithalatı: 0 kWh (2004)
Tarım ürünleri: Pirinç, mısır, şeker kamışı, bakliyat, mobilyacılık malzemeleri
İhracat tutarı: 5.289 milyar $ (2006)
İhracat ürünleri: giyim %36, gıda ürünleri %22, ormancılık ürünleri %21, değerli taşlar %5
İhracat ortakları: Tayland %43.8, Hindistan %12.1, Çin %6.7, Japonya %5 (2005)
İthalat tutarı: 2.049 milyar $ (2006)
İthalat ürünleri: makineler, taşımacılık araçları, yapı malzemeleri, gıda ürünleri
İthalat ortakları: Çin %28.8, Tayland %21.8, Singapur %18.4, Malezya 7.6% (2005)
Dış borç tutarı: 7.162 milyar $ (2006 verileri)
Para birimi: Kyat (MMK)
Para birimi kodu: MMK
Mali yıl: 1 Nisan - 31 Mart

Sayfa başına dönüş

İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 476,200 (2005)
Telefon kodu: 95
Radyo yayın istasyonları: AM 1, FM 1 (2004)
Radyolar: 4.2 milyon (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 2 (1998)
Televizyonlar: 320,000 (2000)
Internet kısaltması: .mm
Internet servis sağlayıcıları: 1
Internet kullanıcıları: 78,000 (2005)

Sayfa başına dönüş

Ulaşım ve Taşımacılık


Demiryolları: toplam: 3,955 km
Karayolları: toplam: 27,000 km (2005)
Su yolları: 12,800 km
Boru hatları: Ham petrol 558 km; doğal gaz 2,224 km
Limanları: Bassein, Bhamo, Chauk, Mandalay, Moulmein, Myitkyina, Rangoon, Akyab (Sittwe), Tavoy
Hava alanları: 85 (2006 verileri)
Helikopter alanları: 1 (2006 verileri)

BULGARİSTAN

Coğrafi Verileri


Konum: Güneydoğu Avrupa'da, Karadeniz sahilinde, Romanya ve Türkiye arasında yer alan ülke.
Coğrafi konumu: 43 00 Kuzey enlemi, 25 00 Batı boylamı
Haritadaki konumu: Avrupa
Yüzölçümü: toplam: 110,910 km²
kara: 110,550 km²
su: 360 km²
Sınırları: toplam: 1,808 km
sınır komşuları: Yunanistan 494 km, Makedonya 148 km, Romanya 608 km, Yugoslavya 318 km, Türkiye 240 km
Sahil şeridi: 354 km
İklimi: Ilıman; kışlar soğuk ve rutubetli, yazlar sıcak ve kuru geçer
Arazi yapısı: Bulgaristan yüzey şekilleri bakımından başlıca üç bölgeye ayrılır: En kuzeyde Tuna Ovası, güneyde Rila-Rodop dağlık yöresi ve iki bölge arasında Balkan Dağları
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Karadeniz 0 m
en yüksek noktası: Musala 2,925 m
Doğal kaynakları: boksit, bakır, kurşun, çinko, kömür, kereste, tarıma elverişli topraklar
Arazi kullanımı: Tarıma uygun topraklar: %29.94
sürekli ekinler: %1.9
diğer: %68.16 (2005 verileri)
Sulanan arazi: 5,880 km² (2003 verileri)
Doğal afetler: Deprem ve toprak kaymaları

Sayfa başına dönüş

Nüfus Bilgileri


Nüfus: 7,385,367 (Temmuz 2006 verileri)
Yaş yapısı: 0-14 yaş: %13.9 (erkek 527,881; kadın 502,334)
15-64 yaş: %68.7 (erkek 2,496,054; kadın 2,579,680)
65 yaş ve üzeri: %17.3 (erkek 527,027; kadın 752,391) (2006 verileri)
Nüfus artış oranı: %-0.86 (2006 verileri)
Mülteci oranı: -4.01 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 19.85 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 72.3 yıl
erkek: 68.68 yıl
kadın: 76.13 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 1.38 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.01 (2003 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenler: 100 den az (2001 verileri)
Ulus: Bulgar
Nüfusun etnik dağılımı: Bulgar %83.9, Türk %9.4, Romalı %4.7, Makedonyalı, Ermeni, Tatar, Gagauz, Çerkez, diğer (2001)
Dinler: Bulgaristan Ortodoks %82.6, Müslüman %12.2, Roma Katolikleri %1.5, Diğer Katolikler %0.2, Musevi %0.8, Protestan, Ermeni Grigoriyanları ve diğer (2001)
Dil: Bulgarca
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler
toplam nüfus: %98.6
erkek: %99.1
kadın: %98.2 (2003)

Sayfa başına dönüş

Yönetimi


Ülke adı: Resmi uzun adı: Bulgaristan Cumhuriyeti
resmi kısa adı: Bulgaristan
ingilizce: Bulgaria
Yönetim biçimi: Çok Partili Cumhuriyet
Başkent: Sofya
İdari bölmeler: 28 bölgeye ayrılır; Blagoevgrad, Burgas, Dobrich, Gabrovo, Khaskovo, Kurdzhali, Kyustendil, Lovech, Montana, Pazardzhik, Pernik, Pleven, Plovdiv, Razgrad, Ruse, Shumen, Silistra, Sliven, Smolyan, Sofya, Sofya-Grad, Stara Zagora, Turgovishte, Varna, Veliko Turnovo, Vidin, Vratsa, Yambol
Bağımsızlık günü: 3 Mart 1878 (Osmanlı İmparatorluğundan ayrıldı)
Milli bayram: Bağımsızlık günü, 3 Mart (1878)
Anayasa: 12 Temmuz 1991 tarihinde kabul edilmiştir
Hukuk sistemi: Ceza hukuku ve medeni hukuk Roma hukukundan alınmıştır.
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ACCT, BIS (Uluslararası İmar Bankası), BSEC (Karadeniz Ekonomik İşbirliği), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CE (Avrupa Konseyi), CEI (Orta Avrupa Girişimi), CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Teşkilatı), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), Avrupa Birliği, FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G- 9, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü) , ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, NSG, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), PFP (Barış için Ortaklık), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNMEE (BM Etyopya-Eritre Misyonu), UNMIBH (BM Bosna Hersek Misyonu), UNMIK (BM Kosova Geçici Yönetimi), UNMOP (BM Prevlaka Gözlem Misyonu), UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WEU (Batı Avrupa Konseyi), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü), ZC

Sayfa başına dönüş

Ekonomik Göstergeler


Ekonomiye genel bakış: Bulgaristan tıpkı diğer eski komünist blok üyeleri gibi 90lar'a çok kötü bir ekonomi ve demokrasiye geçiş sıkıntıları ile girdi. Yüksek enflasyon Bulgaristan'ın en önemli ekonomik sorunuydu. 1992'de %179,5 olan enflasyon oranı 1993'de 163,9'a, 1994'de ise %221,9'a yükselmişti. Gerçi bunda işsizliğin aynı yıllarda %4'lük bir azalmayla %12,8'e düşmesinin önemli bir payı vardı; fakat yüksek enflasyon Bulgar ekonomisinin en kronik sorunu olarak ekonomik liberalleşmenin önünde ciddi bir engel olmaya edecekti. Daha sonraki dönemde Bulgar ekonomisi Macar, Çek ya da Polonya ekonomileri gibi olmasa da önemli büyüme oranları tutturdu. Bulgar ekonomisi 1995'de %2,9, 1998'de %3,5 ve 1999'da da %1,5 oranında büyüdü. Bulgaristan bugün ekonomisinde hala ciddi yapısal sorunlar yaşıyor. Her alanda hala bir geçiş dönemindedir.
GSYİH: Satınalma gücü paritesi - 77.13 milyar $ (2006 verileri)
GSYİH - reel büyüme: %5.5 (2006 verileri)
GSYİH - sektörlere göre: tarım: %8.9
endüstri: %30.1
hizmet: %61 (2006 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %17.2 (2006 verileri)
İş gücü: 3.45 milyon (2006 verileri)
Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %11, endüstri %32.7, hizmet %56.3 (2004 verileri)
İşsizlik oranı: %9.6 (2006 verileri)
Bütçe: gelirler: 13.28 milyar $
giderler: 12.16 milyar $ (2006 verileri)
Endüstri: elektrik, gaz ve su; gıda, meşrubat, tütün; makine ve araç gereçler, temel metaller, kimyasal ürünler, kömür, arıtılmış petrol, nükleer enerji
Endüstrinin büyüme oranı: %5 (2006 verileri)
Elektrik üretimi: 41.96 milyar kWh (2004)
Elektrik tüketimi: 35.23 milyar kWh (2004)
Elektrik ihracatı: 5 milyar kWh (2004)
Elektrik ithalatı: 1.2 milyar kWh (2004)
Tarım ürünleri: Sebzeler, meyveler, tütün, çiftlik hayvanları, şarap, buğday, arpa, ayçiçeği, şeker pancarı
İhracat tutarı: 14.6 milyar $ (2006 verileri)
İhracat ürünleri: Giysi, ayakkabı, demir - çelik, makine ve ekipmanlar, yakıt
İhracat ortakları: İtalya %12, Türkiye %10.5, Almanya %9.8, Yunanistan %9.5, Belçika %5.9, Fransa %4.6 (2005)
İthalat tutarı: 20.69 milyar $ (2006 verileri)
İthalat ürünleri: Yakıtlar, mineraller, ham maddeler, makine ve araç gereçler, metaller, kimyasallar, plastik, gıda, tekstil
İthalat ortakları: Rusya %15.6, Almanya %13.6, İtalya %9, Turkiye %6.1, Yunanistan %5, Fransa %4.7 (2005)
Dış borç tutarı: 21.1 milyar $ (2006 verileri)
Para birimi: Bulgar Levi (BGL)
Para birimi kodu: BGL
Mali yıl: Takvim yılı

Sayfa başına dönüş

İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 2,483,500 (2005)
Telefon kodu: 359
Radyo yayın istasyonları: AM 31, FM 63, kısa dalga 2 (2001)
Radyolar: 4.51 milyon (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 96 (1995)
Televizyonlar: 3.31 milyon (1997)
Internet kısaltması: .bg
Internet servis sağlayıcıları: 26 (2000)
Internet kullanıcıları: 2.2 milyon(2005)

Sayfa başına dönüş

Ulaşım ve Taşımacılık


Demiryolları: toplam: 4,294 km (2005)
Karayolları: toplam: 44,033 km (2004)
Su yolları: 470 km (2006)
Boru hatları: Petrol ürünleri 156 km; doğal gaz 2,505 km; ham petrol 339 km (2006)
Limanları: Burgas, Lom, Nesebur, Ruse, Varna, Vidin
Hava alanları: 217 (2006)

BRUNEY

Coğrafi Verileri


Konum: Güneydoğu Asya'da, Güney Çin Denizi Malezya arasında yer almaktadır.
Coğrafi konumu: 4 30 Kuzey enlemi, 114 40 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Güneydoğu Asya
Yüzölçümü: toplam: 5,770 km²
kara: 5,270 km²
su: 500 km²
Sınırları: toplam: 381 km
sınır komşuları: Malezya 381 km
Sahil şeridi: 161 km
İklimi: tropikal; sıcak, nemli, yağışlı
Arazi yapısı: Sahilden doğudaki dağlara kadar olan arazide yatık ovalar yer alır, batıda daha fazla tepeliklerle dolu ovalar mevcuttur.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Güney Çin Denizi 0 m; en yüksek noktası: Bukit Pagon 1,850 m
Doğal kaynakları: petrol, doğal gaz, kereste
Arazi kullanımı: Tarıma elverişli: %2.08
sürekli ekinler: %0.87
diğer: %97.05 (2005 verileri)
Sulanan arazi: 10 km² (2003 verileri)
Doğal afetler: Fırtınalar, depremler, seyrek olarak su baskınları

Sayfa başına dönüş

Nüfus Bilgileri


Nüfusu: 379,444 (Temmuz 2006 verileri)
Yaş yapısı: 0-14 yaş: %28.1 (erkek 54,411; kadın 52,134)
15-64 yaş: %68.8 (erkek 138,129; kadın 123,017)
65 yaş ve üzeri: %3.1 (erkek 5,584; kadın 6,169) (2006 verileri)
Nüfus artış oranı: %1.87 (2006 verileri)
Mülteci oranı: 3.31 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 12.25 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 75.01 yıl
erkek: 72.57 yıl
kadın: 77.59 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 2.28 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
Ulus: Bruneyli
Nüfusun etnik dağılımı: Malay %67, Çin %15, yerli %6, diğer %12
Dinler: Müslüman (resmi) %67, Budist %13, Hıristiyan %10, yerel inançlar ve diğer %10
Dil: Malay (resmi), İngilizce, Çince

Sayfa başına dönüş

Yönetimi


Ülke adı: Resmi adı: Bruney Sultanlığı (Negara Brunei Darussalam)
ingilizce: Brunei
Yönetim Biçimi: Meşruti Monarşi
Başkenti: Bandar Seri Begawan
İdari bölmeler: 4 eyalet; Belait, Bruney ve Muara, Temburong, Tutong
Bağımsızlık günü: 1 Ocak 1984 (İngiltere'den)
Milli bayram: Milli Gün, 23 Şubat (1984)
Anayasa: 29 Eylül 1959
Hukuk sistemi: İngiliz ve İslam hukukları
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: APEC (Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Forumu), ARF, ASEAN (Güneydoğu Asya Ülkeleri Örgütü), C, CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), G-77, IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UPU (Dünya Posta Birliği), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Sayfa başına dönüş

Ekonomik Göstergeler


GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 6.842 milyar $ (2000 verileri)
GSYİH - reel büyüme: %3 (2003 verileri)
GSYİH - sektörlere göre: tarım: %3.6
endüstri: %56.1
hizmet: %40.3 (2004 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %0.9 (2004 verileri)
İş gücü: 146,300 (2003 verileri) (1991)
İşsizlik oranı: %4.8 (2004 verileri)
Endüstri: petrol, petrol arıtımı, sıvı doğal gaz, inşaat
Endüstrinin büyüme oranı: %7.3 (2003 verileri)
Elektrik üretimi: 2.806 milyar kWh (2004)
Elektrik tüketimi: 2.609 milyar kWh (2004)
Elektrik ihracatı: 0 kWh (2004)
Elektrik ithalatı: 0 kWh (2004)
Tarım ürünleri: Pirinç, sebze, meyve, tavuk, su bufaloları
İhracat tutarı: 4.514 milyar $ (2004 verileri)
İhracat ürünleri: Ham petrol, doğal gaz, arıtılmış ürünler
İhracat ortakları: Japonya %36.8, Endonezya %19.3, Güney Kore %12.7, ABD %9.5, Avustralya %9.3 (2005)
İthalat tutarı: 1.641 milyar $ (2004 verileri)
İthalat ürünleri: Makine ve araç gereç, imalat ürünleri, gıda, kimyasallar
İthalat ortakları: Singapur %32.7, Malezya %23.3, Japonya %6.9, ABD %5.3, Tayland %4.5, Güney Kore %4 (2005)
Dış borç tutarı: 0$
Para birimi: Bruney Doları (BND)
Para birimi kodu: BND
Mali yıl: Takvim yılı

Sayfa başına dönüş

İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 90,000 (2002)
Telefon kodu: 673
Radyo yayın istasyonları: AM 1, FM 2, kısa dalga 0 (2006)
Radyolar: 329,000 (1998)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 4 (2006)
Televizyonlar: 201,900 (1998)
Internet kısaltması: .bn
Internet servis sağlayıcıları: 2 (2000)
Internet kullanıcıları: 56,000 (2005)

Sayfa başına dönüş

Ulaşım ve Taşımacılık


Demiryolları: toplam: 13 km
Karayolları: toplam: 2,525 km
Su yolları: 209 km
Boru hatları: Ham petrol 463 km; doğal gaz 672 km
Limanları: Bandar Seri Begawan, Kuala Belait, Muara, Seria, Tutong, Lumut
Hava alanları: 2 (2006)
Helikopter alanları: 3 (2006 verileri)

BOUVET ADASI

Coğrafi Verileri


Konum: Güney Amerika'nın doğusunda, Atlas Okyanusunun kıyısında yer almaktadır.
Coğrafi konumu: 10 00 Güney enlemi, 55 00 Batı boylamı
Haritadaki konumu: Güney Amerika
Yüzölçümü: toplam: 8,511,965 km²
kara: 8,456,510 km²
su: 55,455 km²
Sınırları: toplam: 16,885 km
Sınır komşuları: Arjantin 1,261 km, Bolivya 3,423 km, Kolombiya 1,644 km, Fransız Guyana 730.4 km, Guyana 1,606 km, Paraguay 1,365 km, Peru 2,995 km, Surinam 593 km, Uruguay 1,068 km, Venezuela 2,200 km
Sahil şeridi: 7,491 km
İklimi: Daha fazla tropikal, ama güney kısmında ılımandır.
Arazi yapısı: Güneyde çoğunlukla yatık ovalar yer almaktadır; ovalar, tepelikler, dağlar ve dar sahil şeridi vardır.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Atlas Okyanusu 0 m
en yüksek noktası: Pico da Neblina 3,014 m
Doğal kaynakları: boksit, altın, demir yatakları, manganez, nikel, fosfat, platin, kalay, uranyum, petrol, hidro enerji, kereste
Arazi kullanımı: Tarıma elverişli topraklar: %6.93
sürekli ekinler: %0.89
diğer: %92.18 (2005 verileri)
Sulanan arazi: 29,200 km² (2003 verileri)
Doğal afetler: Kuzeydoğuda kuraklıklar; güneyde su baskınları ve arada sırada buzlanmalar.

Sayfa başına dönüş

Nüfus Bilgileri


Nüfus: 188,078,227 (Temmuz 2006)
Yaş yapısı: 0-14 yaş: %25.8 (erkek 24,687,656; kadın 23,742,998)
15-64 yaş: %68.1 (erkek 63,548,331; kadın 64,617,539)
65 yaş ve üzeri: %6.1 (erkek 4,712,675; kadın 6,769,028) (2006 verileri)
Nüfus artış oranı: %1.04 (2006 verileri)
Mülteci oranı: -0.03 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
Cinsiyet oranı: doğumlarda: 1.05 erkek/kadın
15 yaş altı: 1.04 erkek/kadın
15-64 yaşlarında: 0.98 erkek/kadın
65 yaş ve üzeri: 0.7 erkek/kadın
toplam nüfusta: 0.98 erkek/kadın (2006 verileri)
Bebek ölüm oranı: 28.6 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 71.97 yıl
erkek: 68.02 yıl
kadın: 76.12 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 1.91 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.7 (2003 verileri)
HIV/AIDS - taşıyan insan sayısı: 660,000 (2003 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenler: 15,000 (2003 verileri)
Ulus: Brezilyalı
Nüfusun etnik dağılımı: Beyaz ırk (Portekiz, Almanya, İtalya, İspanya, Polonya) %55, melezler %38, siyah ırk %6, diğer (Japon, Arap, Kızılderili) %1
Din: Roma Katolikleri (nominal) %80
Diller: Portekizce (resmi), İspanyolca, İngilizce, Fransızca
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler
toplam nüfus: %86.4
erkek: %86.1
kadın: %86.6 (2003 verileri)

Sayfa başına dönüş

Yönetimi


Ülke adı: Resmi adı: Brezilya Federal Cumhuriyeti
resmi kısa adı: Brezilya
yerel uzun adı: Republica Federativa do Brasil
yerel kısa adı: Brasil
ingilizce: Brazil
Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Başkent: Brasilia
İdari bölmeler: 26 eyalet ve bir federal bölge; Acre, Alagoas, Amapa, Amazonas, Bahia, Ceara, Distrito Federal, Espirito Santo, Goias, Maranhao, Mato Grosso, Mato Grosso do Sul, Minas Gerais, Para, Paraiba, Parana, Pernambuco, Piaui, Rio de Janeiro, Rio Grande do Norte, Rio Grande do Sul, Rondonia, Roraima, Santa Catarina, Sao Paulo, Sergipe, Tocantins
Bağımsızlık: 7 Eylül 1822 (Portekiz'den ayrıldı)
Milli bayram: Bağımsızlık günü, 7 Eylül (1822)
Anayasa: 5 Ekim 1988
Hukuk sistemi: Roma hukuk kuralları temel alınmıştır.
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), BIS (Uluslararası İmar Bankası), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), ECLAC (Birleşmiş Milletler Latin Amerika ve Karayipler Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-11, G-15, G-19, G-24, G-77, IADB (Amerika Bölgesi Kalkınma Bankası), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), LAES, LAIA (Latin Amerika Entegrasyon Birliği), Mercosur (Güney Amerika Ülkeleri Ortak Pazarı), NAM , NSG, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OPANAL, OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), RG, UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNITAR (BM Eğitim Araştırma Enstitüsü), UNMOP (BM Prevlaka Gözlem Misyonu), UNTAET (BM Doğu Timor Geçiş Yönetimi), UNU, UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Sayfa başına dönüş

Ekonomik Göstergeler


Ekonomiye genel bakış: Portekizlilerin ülkeye geldikleri yıllarda ülkenin başlıca ekonomik aktivitesi Sandal ağacı ticaretiydi.(15. yüzyıl) 16. - 17. yüzyıllarda şeker kamışı , 17. - 19. yüzyıllar arasında ise altın madenciliği revaçtaydı. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ise kahve üretimi önem kazandı ve Brezilya dünyanın en önemli kahve üreticilerinden birisi oldu. 15. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar bir tarım ülkesi ve ucuz hammadde kaynağı olan Brezilya tüm diğer ülkeler gibi 1929 yılında yaşanan Büyük Depresyondan oldukça kötü etkilendi. Bu ekonomik kriz ülke ekonomisinde önemli bir iz bıraktı. Kahve üretimi hızla önem kaybetti ve sanayi onun yerini aldı. Bu gün için ülke sanayi ulusal üretimin %20'sini sağlamakta , bir diğer %20 'lik kısmını ise tarım vermektedir. Kalan %60'lık kısmını ise hizmet sektörü karşılamaktadır. Dünyanın sayılı şeker kamışı üreticilerinden biri olan Brezilyada bu bitkiden şeker üretildiği gibi ülkede yakıt olarak da kullanılan Etanol da üretilir. Ülkenin yetiştirdiği diğer önemli ürünler ; manyok , mısır , pirinç , narenciyedir. Sonuç olarak ülke ekonomisi tüm aksiliklere ve güçlüklere rağmen büyük bir gelişme potansiyeline sahiptir. Ülke 1994 yılından , Real Planın uygulamaya konulmasından sonra , elektronik eşya , dayanıklı tüketim maddeleri, gıda, çimento imalatı gibi alanlara yatırım yapmakta ve gelişmenin alt yapısını hazırlamaya çalışmaktadır.
GSYİH: Satınalma gücü paritesi - 1.616 trilyon $ (2006 verileri)
GSYİH - reel büyüme: %3.1 (2006 verileri)
GSYİH - sektörlere göre: tarım: %8
endüstri: %38
hizmet: %54 (2006 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %4.2 (2006)
İş gücü: 96.34 milyon (2006 verileri)
Sektörlere göre işgücü dağılımı: hizmet %66, tarım %20, endüstri %14
İşsizlik oranı: %9.6 (2006 verileri)
Bütçe: gelirler: 140.6 milyar $; giderler: 172.4 milyar $ (2004)
Endüstri: tekstil, ayakkabı, kimyasallar, çimento, ormancılık, demir yatakları, kalay, çelik, uçak, motorlu taşıt ve yedekleri, diğer makine ve ekipmanlar
Endüstrinin büyüme oranı: %3.4 (2006 verileri)
Elektrik üretimi: 380.9 milyar kWh (2004)
Elektrik üretimi için kaynaklar: Fosil yakıtlar: %5.28
hidro: %90.66
nükleer: %1.12
diğer: %2.94 (2004)
Elektrik tüketimi: 391.7 milyar kWh (2004)
Elektrik ihracatı: 7 milyon kWh (2004)
Elektrik ithalatı: 39 milyar kWh
Tarım ürünleri: kahve, soya fasulyesi, buğday, pirinç, mısır, şeker kamışı, kakao, narenciye; sığır
İhracat: 138 milyar $ (2006)
İhracat ürünleri: imalatlar, demir, soya fasulyesi, ayakkabı, kahve
İhracat ortakları: ABD %19.2, Arjantin %8.4, Çin %5.8, Hollanda %4.5, Almanya %4.2 (2005)
İthalat: 95.83 milyar $ (2006)
İthalat ürünleri: Makine ve araç - gereçler, kimyasal maddeler, petrol, elektrik
İthalat ortakları: ABD %17.5, Arjantin %8.5, Almanya %8.4, Çin %7.3, Japonya %4.6 (2005)
Dış borç tutarı: 177.7 milyar $ (2006)
Para birimi: Brezilya Reali (BRL)
Para birimi kodu: BRL
Mali yıl: Takvim yılı

Sayfa başına dönüş

İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 42.382 milyon (2004)
Telefon kodu: 55
Radyo yayın istasyonları: AM 1,365, FM 296, kısa dalga 161 (1999)
Radyolar: 71 milyon (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 138 (1997)
Televizyonlar: 36.5 milyon (1997)
Internet kısaltması: .br
Internet servis sağlayıcıları: 50 (2000)
Internet kullanıcıları: 25.9 milyon (2005)

Sayfa başına dönüş

Ulaşım ve Taşımacılık


Demiryolları: toplam: 29,252 km (2005 verileri)
Karayolları: toplam: 1,751,868 km
asfalt: 96,353 km
asfalt olmayan: 1,655,515 km (2004)
Su yolları: 50,000 km
Boru hatları: Ham petrol 2,980 km; petrol ürünleri 4,762 km; doğal gaz 4,246 km
Limanlar: Belem, Fortaleza, Ilheus, Imbituba, Manaus, Paranagua, Porto Alegre, Recife, Rio de Janeiro, Rio Grande, Salvador, Santos, Vitoria
Hava alanları: 4,276 (2006 verileri)

BOTSVANA

Coğrafi Verileri


Konum: Güney Afrika'da yer alıp, Güney ve güneydoğuda Güney Afrika Cumhuriyeti, batı ve kuzeybatıda Namibya, kuzeydoğu ve doğuda Zimbabve ile çevrilidir.
Coğrafi konumu: 22 00 Güney enlemi, 24 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Afrika
Yüzölçümü: toplam: 600,370 km²
kara: 585,370 km²
su: 15,000 km²
Sınırları: toplam: 4,013 km
Sınır komşuları: Namibya 1,360 km, Güney Afrika 1,840 km, Zimbabve 813 km
Sahil şeridi: 0 km (kara ile çevrili)
Denizleri: yok (kara ile çevrili)
İklimi: Ülkenin büyük bölümünde kara iklimine özgü aşırılıkların görüldüğü astropik bir iklim hüküm sürer. Yaz ayları Ekim-Mart, kış ayları Nisan-Eylüldür. Sıcak ağustos rüzgarları Kalahari`deki kumları ülkenin her yerine taşır.
Arazi yapısı: Güney Afrika Platosu`nun bir parçasını oluşturan Botsvana, yüzey şekillerinin tepelik ve yer yer kırık olduğu güneydoğu kesimi dışında bir düzlük biçimindedir.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Limpopo kavşağı ve Shashe Nehri 513 m;
en yüksek noktası: Tsodilo Tepelikleri 1,489 m
Doğal kaynakları: elmas, bakır, nikel, tuz, potas, kömür, demir yatakları, gümüş
Arazi kullanımı: Tarım için elverişli: %0.65
sürekli ekinler: %0.01%
diğer: %99.34 (2005 verileri)
Sulanan arazi: 10 km² (2003 verileri)
Doğal afetler: Periyodik kuraklıklar; mevsimsel Ağustos rüzgarları batıdan eserek kumları ülkenin dört tarafına yayarlar, bu da önemli ölçüde görüntü kirliliğine neden olabilir.
Coğrafi not: kara ile çevrili

Sayfa başına dönüş

Nüfus Bilgileri


Nüfus: 1,639,833 (Temmuz 2006 verileri)
Yaş yapısı: 0-14 yaş: %38.3 (erkek 319,531; kadın 309,074)
15-64 yaş: %57.9 (erkek 460,692; kadın 488,577)
65 yaş ve üzeri: %3.8 (erkek 23,374; kadın 38,585) (2006 verileri)
Nüfus artış oranı: %-0.04 (2006 verileri)
Mülteci oranı: 6.07 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
Cinsiyet oranı: doğumlarda: 1.03 erkek/kadın
15 yaş altı: 1.03 erkek/kadın
15-64 yaşlarında: 0.94 erkek/kadın
65 yaş ve üzeri: 0.61 cerkek/kadın
toplam nüfusta: 0.96 erkek/kadın (2006 verileri)
Bebek ölüm oranı: 53.7 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 33.74 yıl
erkeklerde: 33.9 yıl
kadınlarda: 33.56 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 2.79 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %37.3 (2003 verileri)
HIV/AIDS - hastalıkları taşıyan kişi sayısı: 350,000 (2003 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenler: 33,000 (2003 verileri)
Ulus: Botsvana
Nüfusun etnik dağılımı: Tsvana (veya Setsvana) %79, Kalanga %11, Basarva %3, diğer (Kgalagadi ve beyaz ırk dahil) %7
Din: Yerel inançlar %50, Hıristiyan %50
Dil: İngilizce (resmi), Setsvana
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
toplam nüfusta: %79.8
erkek: %76.9
kadın: %82.4 (2003 verileri)

Sayfa başına dönüş

Yönetimi


Ülke adı: Resmi uzun adı: Botsvana Cumhuriyeti
resmi kısa adı: Botsvana
eski adı: Bechuanaland
ingilizce: Botswana
Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Başkent: Gaborone
İdari bölmeler: 10 bölge ve 4 şehir konseyi; Merkezi, Chobe, Francistown, Gaborone, Ghanzi, Kgalagadi, Kgatleng, Kweneng, Lobatse, Ngamiland, Kuzey doğu, Selebi-Pikwe, Güneydoğu, Güney
Bağımsızlık günü: 30 Eylül 1966 (İngiltere'den ayrıldı)
Milli bayram: Bağımsızlık günü, 30 Eylül (1966)
Anayasa: Mart 1965, 30 Eylül 1966
Hukuk sistemi: Roma - Hollanda hukuku temel alınmıştır.
Oy kullanma yaşı: 18 yaş ve üzeri, genel
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ACP (Afrika - Karayip - Pasifik Ülkeleri), AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), C, CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), ECA (Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-77, IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu),Intelsat, Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, OAU (Afrika Birliği Teşkilatı), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), SACU, SADC, UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Sayfa başına dönüş

Ekonomik Göstergeler


Ekonomiye genel bakış: Ülkenin gelişmekte olan karma ekonomisi büyük ölçüde sığır besiciliği ile elmas, bakır ve nikel madenciliğine dayanır. Bağımsızlıktan sonra enerji gereksinimi, madencilik, et ihracatı ve tarımsal üretime özel ağırlık veren bir dizi ulusal plan hazırlanmıştır. Ekonomi hızlı bir gelişme göstermişse de, gelir dağılımı oldukça dengesizdir. Başlıca tarımsal uğraş olan sığır besiciliği, az sayıda büyük çiftçi ailesinin denetimindedir. Madencilik, ihracat ve devlet gelirlerinin büyük bölümünü karşılar. Morupule ve Serowe yakınlarında zengin kömür yatakları bulunmuştur. 300 bin tonu geçen yıllık kömür üretiminin hepsi elektrik üretiminde kullanılmaktadır. Botsvana`nın imalat sanayisi yok denecek kadar azdır.
GSYİH: Satınalma gücü paritesi - 18.72 milyar $ (2006 verileri)
GSYİH - reel büyüme: %4.7 (2006 verileri)
GSYİH - sektörlere göre: tarım: %2.4
endüstri: %46.9
hizmet: %50.7 (2003 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %11.4 (2006 verileri)
İş gücü: 288,400 (2004)
İşsizlik oranı: %23.8 (2004 verileri)
Bütçe: gelirler: 4.256 milyar $; giderler: 3.968 milyar $ (2006 mali yıl verileri)
Endüstri: elmas, bakır, nikel, kömür, tuz, potas; canlı hayvan
Endüstrinin büyüme oranı: %6.3 (2006 verileri)
Elektrik üretimi: 823 milyon kWh (2006)
Elektrik üretimi için kaynaklar: Fosil yakıtlar: %100
hidro: %0
nükleer: %0
diğer: %0 (2004)
Elektrik tüketimi: 2.464 milyar kWh (2004)
Elektrik ihracatı: 0 kWh (2004)
Elektrik ithalatı: 1.699 milyar kWh (2004)
Tarım ürünleri: mısır, darı, bakliyat, fıstık, fasulye, börülce, ayçiçeği çekirdeği; çiftlik hayvanları
İhracat: 4.836 milyar $ (2006 verileri)
İhracat ürünleri: elmas %72, araçlar, bakır, nikel, et
İhracat ortakları: Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) %87, Güney Afrika Tüketici Birlikleri (SACU) %7, Zimbabve %4 (2004)
İthalat: 3.034 milyar $ (2006 verileri)
İthalat ürünleri: Gıda ürünleri, makine ve taşımacılık araç - gereçleri, tekstil, petrol ürünleri
İthalat ortakları: Güney Afrika Tüketici Birlikleri (SACU) %74, EFTA %17, Zimbabve %4 (2004)
Dış borç tutarı: 520 milyon $ (2006)
Para birimi: Pula (BWP)
Para birimi kodu: BWP
Mali yıl: 1 Nisan - 31 Mart

Sayfa başına dönüş

İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 132,000 (2005)
Telefon kodu: 267
Radyo yayın istasyonları: AM 8, FM 13, kısa dalga 4 (2001)
Radyolar: 237,000 (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 0 (1997)
Televizyonlar: 31,000 (1997)
Internet kısaltması: .bw
Internet servis sağlayıcıları: 3 (2000)
Internet kullanıcıları: 60,000 (2002)

Sayfa başına dönüş

Ulaşım ve Taşımacılık


Demiryolları: toplam: 888 km
Karayolları: toplam: 24,455 km
asfalt: 8,914 km
asfalt olmayan: 15,441 km (2004)
Su yolları: yok
Limanları: yok
Hava alanları: 85 (2006)

KÖL TİGİN (KÜL TİGİN) YAZITI

KÖL TİGİN (KÜL TİGİN) YAZITI
Güney Yüzü:

Tanrı gibi gökte olmuş Türk Bilge Kağanı, bu zamanda oturdum. Sözümü tamamiyle işit. Bilhassa küçük kardeş yeğenim, oğlum, bütün soyum, milletim, güneydeki Şadpıt beyleri, kuzeydeki Tarkat, Buyruk beyleri, Otuz Tatar ........... Dokuz Oğuz beyleri, milleti! Bu sözümü iyice işit, adamakıllı dinle: Doğuda gün doğusuna, güneyde gün ortasına, batıda gün batısına, kuzeyde gece ortasına kadar, onun içindeki millet hep bana tâbidir. Bunca milleti hep düzene soktum. O şimdi kötü değildir. Türk kağanı Ötüken ormanında otursa ilde sıkıntı yoktur. Doğuda Şantung ovasına kadar ordu sevk ettim, denize ulaşmama az kaldı. Güneyde Dokuz Ersin'e kadar ordu sevk ettim, Tibet'e ulaşmama az kaldı. Batıda İnci nehrini geçerek Demir Kapı'ya kadar ordu sevk ettim. Kuzeyde Yir Bayırku yerine kadar ordu sevk ettim. Bunca yere kadar yürüttüm. Ötüken ormanından daha iyisi hiç yokmuş. İl tutacak yer Ötüken ormanı imiş. Bu yerde oturup Çin milleti ile anlaştım. Altını, gümüşü, ipeği ipekliyi sıkıntısız öylece veriyor. Çin milletinin sözü tatlı, ipek kumaşı yumuşak imiş. Tatlı sözle, yumuşak ipek kumaşla aldatıp uzak milleti öylece yaklaştırırmış. Yaklaştırıp, konduktan sonra, kötü şeyleri o zaman düşünürmüş. İyi bilgili insanı, iyi cesur insanı yürütmezmiş. Bir insan yanılsa, kabilesi, milleti, akrabasına kadar barındırmazmış. Tatlı sözüne, yumuşak ipek kumaşına aldanıp çok çok, Türk milleti, öldün; Türk milleti, öleceksin! Güneyde Çogay ormanına, Tögültün ovasına konayım dersen, Türk milleti, öleceksin! Orda kötü kişi şöyle öğretiyormuş: Uzak ise kötü mal verir, yakın ise iyi mal verir diyip öyle öğretiyormuş. Bilgi bilmez kişi o sözü alıp, yakına gidip, çok insan, öldün! O yere doğru gidersen, Türk milleti öleceksin! Ötüken yerinde oturup kervan, kafile gönderirsen hiç bir sıkıntın yoktur. Ötüken ormanında oturursan ebediyen il tutarak oturacaksın. Türk milleti, tokluğun kıymetini bilmezsin. Açlık, tokluk düşünmezsin. Bir doysan açlığı düşünmezsin. Öyle olduğun için, beslemiş olan kağanının sözünü almadan her yere gittin. Hep orda mahvoldun, yok edildin. Orda, geri kalanınla her yere hep zayıflayarak, ölerek yürüyordun. Tanrı buyurduğu için, kendim devletli olduğum için, kağan oturdum. Kağan oturup aç, fakir milleti hep toplattım. Fakir milleti zengin kıldım. Az milleti çok kıldım. Yoksa, bu sözümde yalan var mı? Türk beyleri, milleti, bunu işitin! Türk milletini toplayıp il tutacağını burda vurdum. Yanılıp öleceğini yine burda vurdum. Her ne sözüm varsa ebedî taşa vurdum. Ona bakarak bilin. Şimdiki Türk milleti, beyleri, bu zamanda itaat eden beyler olarak mı yanılacaksınız? Ben ebedî taş yontturdum .... Çin kağanından resimci getirdim, resimlettim. Benim sözümü kırmadı. Çin kağanının maiyetindeki resimciyi gönderdi. Ona bambaşka türbe yaptırdım. İçine dışına bambaşka resim vurdurdum. Taş yontturdum. Gönüldeki sözümü vurdurdum ... On Ok oğluna, yabancına kadar bunu görüp bilin. Ebedî taş yontturdum ... İl ise, şöyle daha erişilir yerde ise, işte öyle erişilir yerde ebedî taş yontturdum, yazdırdım. Onu görüp öyle bilin. Şu taş .... dım. Bu yazıyı yazan yeğeni Yollug Tigin.

Doğu Yüzü:

Üstte mavi gök, altta yağız yer kılındıkta, ikisi arasında insan oğlu kılınmış. İnsan oğlunun üzerine ecdadım Bumin Kağan, İstemi Kağan oturmuş. Oturarak Türk milletinin ilini töresini tutuvermiş, düzenleyi vermiş. Dört taraf hep düşman imiş. Ordu sevk ederek dört taraftaki milleti hep almış, hep tâbi kılmış. Başlıya baş eğdirmiş, dizliye diz çöktürmüş. Doğuda Kadırkan ormanına kadar, batıda Demir Kapı'ya kadar kondurmuş. İkisi arasında pek teşkilâtsız Göktürk öylece oturuyormuş. Bilgili kağan imiş, cesur kağan imiş. Buyruku yine bilgili imiş tabiî, cesur imiş tabiî. Beyleri de milleti de doğru imiş. Onun için ili öylece tutmuş tabiî. İli tutup töreyi düzenlemiş. Kendisi öylece vefat etmiş. Yasçı, ağlayıcı, doğuda gün doğusundan Bökli Çöllü halk, Çin, Tibet, Avar, Bizans, Kırgız, Üç Kurıkan, Otuz Tatar, Kıtay, Tatabı, bunca millet gelip ağlamış, yas tutmuş. Öyle ünlü kağan imiş. Ondan sonra küçük kardeşi kağan olmuş tabiî, oğulları kağan olmuş tabiî. Ondan sonra küçük kardeşi büyük kardeşi gibi kılınmamış olacak, şğlu babası gibi kılınmamış olacak. Bilgisiz kağan oturmuştur, kötü kağan oturmuştur. Buyruku da bilgisizmiş tabiî, kötü imiş tabiî. Beyleri, milleti ahenksiz olduğu için, Çin milleti hilekâr ve sahtekâr olduğu için, aldatıcı olduğu için, küçük kardeş ve büyük kardeşi birbirine düşürdüğü için, bey ve milleti karşılıklı çekiştirdiği için, Türk milleti il yaptığı ilini elden çıkarmış, kağan yaptığı kağanını kaybedi vermiş. Çin milletine beylik erkek evladı kul oldu, hanımlık kız evlâdı cariye oldu. Türk beyler Türk adını bıraktı. Çinli beyler Çin adını tutup, Çin kağanına itaat etmiş. Elli yıl işi gücü vermiş. Doğuda gün doğusunda Bökli kağana kadar ordu sevk edi vermiş. Batıda Demir Kapıya kadar ordu sevk edi vermiş. Çin kağanına ilini, töresini alı vermiş. Türk halk kitlesi şöyle demiş: İlli millet idim, ilim şimdi hani, kime ili kazanıyorum der imiş. Kağanlı millet idim, kağanım hani, ne kağana işi gücü veriyorum der imiş. Öyle diyip Çin kağanına düşman olmuş. Düşman olup, kendisini tanzim ve tertip edemediğinden yine teslim olmuş. Bunca işi gücü verdiğini düşünmeden, Türk milletini öldüreyim, kökünü kurutayım der imiş. Yok olmaya gidiyormuş. Yukarıda Türk tanrısı, Tük mukaddes yeri, suyu öyle tanzim etmiş. Türk milleti yok olmasın diye, millet olsun diye babam İltiriş Kağanı, annem İlbilge Hatunu göğün tepesinde tutup yukarı kaldırmış olacak. Babam kağan on yedi erle dışarı çıkmış. Dışarı yürüyor diye ses işitip şehirdeki dağa çıkmış, dağdaki inmiş, toplanıp yetmiş er olmuş. Tanrı kuvvet verdiği için babam kağanın askeri kurt gibi imiş, düşmanı koyun gibi imiş. Doğuya, batıya asker sevk edip toplamış, yığmış. Hepsi yedi yüz er olmuş. Yedi yüz er olup ilsizleşmiş, kağansızlaşmış milleti, cariye olmuş, kul olmuş milleti, Türk töresini bırakmış milleti, ecdadımın töresince yaratmış, yetiştirmiş. Tölis, Tarduş milletini orda tanzim etmiş. Yabguyu, şadı orda vermiş. Güneyde Çin milleti düşman imiş. Kuzeyde Baz Kağan, Dokuz Oğuz kavmi düşman imiş. Kırgız, Kurıkan, Otuz Tatar, Kıtay, Tatabı hep düşman imiş. Babam kağan bunca ... Kırk yedi defa ordu sevk etmiş, yirmi savaş yapmış. Tanrı lûtfettiği için illiyi ilsizletmiş, kağanlıyı kağansızlatmış, düşmanı tâbi kılmış, dizliye diz çöktürmüş, başlıya baş eğdirmiş. Babam kağan öylece ili, töreyi kazanıp, uçup gitmiş. Babam kağan için ilkin Baz Kağanı balbal olarak dikmiş. O töre üzerine kağan oturdu. Amcam kağan oturarak Türk milletini tekrar tanzim etti, besledi. Fakiri zengin kıldı, azı çok kıldı. Amcam kağan oturduğunda kendim Tarduş milleti üzerinde şad idim. Amcam kağan ile doğuda Yeşil Nehir, Şantung ovasına kadar ordu sevk ettik. Batıda Demir Kapıya kadar ordu sevk ettik. Kögmeni aşarak Kırgız ülkesine kadar ordu sevk ettik. Yekûn olarak yirmi beş defa ordu sevk ettik, on üç defa savaştık. İlliyi ilsizleştirdik, kağanlıyı kağansızlaştırdık. Dizliye diz çöktürdük, başlıya baş eğdirdik. Türgiş Kağanı Türkümüz, milletimiz idi. Bilmediği için, bize karşı yanlış hareket ettiği için kağanı öldü. Buyruku, beyleri de öldü. On Ok kavmi eziyet gördü. Ecdadımızın tutmuş olduğu yer, su sahipsiz olmasın diye Az milletini tanzim ve tertip edip ... Bars bey idi. Kağan adını burda biz verdik. Küçük kız kardeşim prensesi verdik. Kendisi yanıldı, kağanı öldü, milleti cariye, kul oldu. Kögmenin yeri, suyu sahipsiz kalmasın diye Az, Kırgız kavmini düzene sokup geldik. Savaştık ... ilini geri verdik. Doğuda Kadırkan ormanını aşarak milleti öyle kondurduk, öyle düzene soktuk. Batıda Kengü Tarmana kadar Türk milletini öyle kondurduk, öyle düzene soktuk. O zamanda kul kullu olmuştu. Cariye cariyeli olmuştu. Küçük kardeş büyük kardeşini bilmezdi, oğlu babasını bilmezdi. Öyle kazanılmış, düzene sokulmuş ilimiz, töremiz vardı. Türk, Oğuz beyleri, milleti, işitin: Üstte gök basmasa, altta yer delinmese, Türk milleti, ilini töreni kim boza bilecekti? Türk milleti, vazgeç, pişman ol! Disiplinsizliğinden dolayı, beslemiş olan bilgili kağanınla, hür ve müstakil iyi iline karşı kendin hata ettin, kötü hâle soktun. Silahlı nereden gelip dağıtarak gönderdi? Mızraklı nereden gelerek sürüp gönderdi.Mukaddes Ötüken ormanının milleti, gittin. Doğuya giden, gittin. Batıya giden, gittin. Gittiğin yerde hayrın şu olmalı: Kanın su gibi koştu, kemiğin dağ gibi yattı. Beylik erkek evlâdın kul oldu, hanımlık kız evlâdın cariye oldu. Bilmediğin için, kötülüğün yüzünden amcam, kağan uçup gitti. Önce Kırgız kağanını balbal olarak diktim. Türk milletinin adı sanı yok olmasın diye, babam kağanı, annem hatunu yükseltmiş olan Tanrı, il veren Tanrı, Türk milletinin adı sanı yok olmasın diye, kendimi o Tanrı kağan oturttu tabiî. Varlıklı, zengin millet üzerine oturmadım. İşte aşsız, dışta elbisesiz; düşkün, perişan milletin üzerine oturdum. Küçük kardeşim Kül Tigin ile konuştuk. Babamızın, amcamızın kazanmış olduğu milletin adı sanı yok olmasın diye, Türk milleti için gece uyumadım, gündüz oturmadım. Küçük kardeşim Kül Tigin ile, iki şad ile öle yite kazandım. Öyle kazanıp bütün milleti ateş, su kılmadım. Ben kendim kağan oturduğumda, her yere gitmiş olan millet öle yite, yaya olarak çıplak olarak dönüp geldi. Milleti besleyeyim diye, kuzeyde Oğuz kavmine doğru, doğuda Kıtay, Tatabı kavmine doğru, güneyde Çine doğru on iki defa büyük ordu sevk ettim, ... savaştım. Ondan sonra, Tanrı bağışlasın, devletim var olduğu için, kısmetim var olduğu için, ölecek milleti diriltip besledim. Çıplak milleti elbiseli, fakir milleti zengin kıldım. Az milleti çok kıldım. Değerli illiden, değerli kağanlıdan daha iyi kıldım. Dört taraftaki milleti hep tâbî kıldım, düşmansız kıldım. Hep bana itaat etti. İşi gücü veriyor. Bunca töreyi kazanıp küçük kardeşim Kül Tigin kendisi öylece vefat etti. Babam kağan uçtuğunda küçük kardeşim Kül Tigin yedi yaşında kaldı ... Umay gibi annem hatunun devletine küçük kardeşim Kül Tigin er adını aldı. On altı yaşında, amcam kağanın ilini, töresini şöyle kazandı: Altı Çub Soğdaka doğru ordu sevk ettik, bozduk. Çinli Ong vali, elli bin asker geldi, savaştık. Kül Tigin yaya olarak atılıp hücum etti. Ong valinin kayın biraderini, silâhlı, elle tuttu, silâhlı olarak kağana takdim etti. O orduyu orda yok ettik. Yirmi bir yaşında iken, Çaça generale karşı savaştık. En önce Tadıgın, Çorun boz atına binip hücum etti. O at orda öldü. İkinci olarak Işbara Yamtar'ın boz atına binip hücum etti. O at orda öldü. Üçüncü olarak Yigen Silig beyin giyimli doru atına binip hücum etti. O at orda öldü. Zırhından kaftanından yüzden fazla ok ile vurdular, yüzüne başına bir tane değdirmedi. ... Hücum ettiğini, Türk beyleri, hep bilirsiniz. O orduyu orda yok ettik. Ondan sonra Yir Bayırkunun Uluğ Irkini düşman oldu. Onu dağıtıp Türgi Yargun Gölünde bozduk. Uluğ İrkin azıcık erle kaçıp gitti. Kül Tigin yirmi altı yaşında iken Kırgıza doğru ordu sevk ettik. Mızrak batımı karı söküp, Kögmen ormanını aşarak yürüyüp Kırgız kavmini uykuda bastık. Kağanı ile Songa ormanında savaştık. Kül Tigin, Bayırku'nun ak aygırına binip atılarak hücum etti. Bir eri ok ile vurdu, iki eri kovalayıp takip ederek mızrakladı. O hücum ettiğinde, Bayırku'nun ak aygırını, uyluğunu kırarak, vurdular. Kırgız kağanını öldürdük, ilini aldık.O yılda Türgiş'e doğru Altın ormanını aşarak, İrtiş nehrini geçerek yürüdük. Türgiş kavmini uykuda bastık. Türgiş kağanının ordusu Bolçu'da ateş gibi, fırtına gibi geldi. Savaştık. Kül Tigin alnı beyaz boz ata binip hücum etti. Alnı beyaz boz ...... tutturdu. İkisini kendisi yakalattı. Ondan sonra tekrar girip Türgiş kağanının buyruku Az valisini elle tuttu. Kağanını orda öldürdük, ilini aldık. Türgiş avam halkı hep tâbi oldu. O kavmi Tabarda kondurduk ... Soğd milletini düzene sokayım diye İnci nehrini geçerek Demir Kapıya kadar ordu sevk ettik. Ondan sonra Türgiş avam halkı düşman olmuş. Kengeris'e doğru gitti. Bizim askerin atı zayıf, azığı yok idi. Kötü kimse er ... kahraman er bize hücum etmişti. Öyle bir zamanda pişman olup Kül Tigini az erle eriştirip gönderdik. Büyük savaş savaşmış. Türgiş avam halkını orda öldürmüş, yenmiş. Tekrar yürüyüp...

Kuzey Yüzü:

... ile, Koşu vali ile savaşmış. Askerini hep öldürmüş. Evini, malını eksiksiz hep getirdi. Kül Tigin yirmi yedi yaşına gelince Karluk kavmi hür ve müstakil iken düşman oldu. Tamag Iduk Başta savaştık. Kül Tigin o savaşta otuz yaşında idi. Alp Şalçı ata binip atılarak hücum etti. İki eri takip edip kovalayarak mızrakladı. Karluk'u öldürdük, yendik. Az milleti düşman oldu. Kara Göl'de savaştık. Kül Tigin otuz bir yaşında idi. Alp Şalçı akına binip atılarak hücum etti. Az ilteberini tuttu. Az milleti orda yok oldu. Amcam kağanın ili sarsdığında; millet, hükümdar ikiye ayrıldığında; İzgil milleti ile savaştık. Kül Tigin Alp Şalçı akına binip atılarak hücum etti. O at orda düştü. İzgil milleti öldü. Dokuz Oğuz milleti kendi milletim idi. Gök, yer bulandığı için düşman oldu. Bir yılda beş defa savaştık. En önce Togu Balıkta savaştık. Kül Tigin Azman akına binip atılarak hücum etti. Altı eri mızrakladı. Askerin hücumunda yedinci eri kılıçladı. İkinci olarak Kuşalgukta Ediz ile savaştık. Kül Tigin Az yağızına binip, atılarak hücum edip bir eri mızrakladı. Dokuz eri çevirerek vurdu. Ediz kavmi orda öldü. Üçüncü olarak Bolçuda Oğuz ile savaştık. Kül Tigin Azman akına binip hücum etti, mızrakladı. Askerini mızrakladık, ilini aldık. Dördüncü olarak Çuş başında savaştık. Türk milleti ayak titretti. Perişan olacaktı. İlerleyip gelmiş ordusunu Kül Tigin püskürtüp, Tongradan bir boyu, yiğit on eri Tonga Tigin mateminde çevirip öldürdük. Beşinci olarak Ezginti Kadız'da Oğuz ile savaştık. Kül Tigin Az yağızına binip hücum etti. İki eri mızrakladı, çamura soktu. O ordu orda öldü. Amga kalesinde kışlayıp ilk baharında Oğuza doğru ordu çıkardık. Kül Tigini evin başında bırakarak, müdafaa tedbiri aldık. Oğuz düşman, merkezi bastı. Kül Tigin öksüz akına binip dokuz eri mızrakladı, merkezi vermedi. Annem hatun ve analarım, ablalarım, gelinlerim, prenseslerim, bunca yaşayanlar cariye olacaktı, ölenler yurtta yolda yatıp kalacaktınız. Kül Tigin olmasa hep ölecektiniz. Küçük kardeşim Kül Tigin vefat etti. Kendim düşünceye daldım. Görür gözüm görmez gibi, bilir aklım bilmez gibi oldu. Kendim düşünceye daldım. Zamanı Tanrı yaşar. İnsan oğlu hep ölmek için türemiş. Öyle düşünceye daldım. Gözden yaş gelse mani olarak, gönülden ağlamak gelse geri çevirerek düşünceye daldım. Müthiş düşünceye daldım. İki şadın ve küçük kardeş yeğenimin, oğlumun, beylerimin, milletimin gözü kaşı kötü olacak diyip düşünceye daldım. Yasçı, ağlayıcı olarak Kıtay, Tatabı milletinden başta Udar general geldi. Çin kağanından İsiyi Likeng geldi. On binlik hazine, altın, gümüş fazla fazla getirdi. Tibet kağanından vezir geldi. Batıda gün batısındaki Soğd, İranlı, Buhara ülkesi halkından Enik general, Oğul Tarkan geldi. On Ok oğlum Türgiş kağanından Makaraç mühürdar, Oğuz Bilge mühürdar geldi. Kırgız kağanından Tarduş İnançu Çor geldi. Türbe yapıcı, resim yapan, kitâbe taşı yapıcısı olarak Çin kağanının yeğeni Çang general geldi.

Kuzeydoğu Yüzü:

Kül Tigin koyun yılında on yedinci günde uçtu. Dokuzuncu ay, yirmi yedinci günde yas töreni tertip ettik. Türbesini, resimini, kitâbe taşını maymun yılında yedinci ay, yirmi yedinci günde hep bitirdik. Kül Tigin kendisi kırk yedi yaşında bulut çöktürdü ... Bunca resimciyi Tuygut vali getirdi.

Güneydoğu Yüzü:

Bunca yazıyı yazan Kül Tiginin yeğeni Yollug Tigin, yazdım. Yirmi gün oturup bu taşa, bu duvara hep Yollug Tigin, yazdım. Değerli oğlunuzdan, evlâdınızdan çok daha iyi beslerdiniz. Uçup gittiniz. Gökte hayattaki gibi ...

Güneybatı Yüzü:

Kül Tiginin altınını, gümüşünü, hazinesini, servetini, dört binlik at sürüsünü idare eden Tuygut bu ... Beyim prens yukarı gök ... taş yazdım. Yollug Tigin.

Batı Yüzü:

Batıdan Soğd baş kaldırdı. Küçük kardeşim Kül Tigin ... için, öle yite işi gücü verdiği için, Türk Bilge Kağanı, nezaret etmek üzere, küçük kardeşim Kül Tigini gözeterek oturdum. İnançu Apa Yargan Tarkan adını verdim. Onu övdürdüm.

reklam izle kazan

SPONSOR REKLAMLAR