17 Şubat 2009 Salı

11 dil ve anlatım deneme günlük plan

DERS PLANI
BÖLÜM I: www.halilakpinar.com
Dersin adı DİL VE ANLATIM
Sınıf / Okul 11. SINIFLAR LİSESİ
Ünitenin Adı / No ÜNİTE – II / ÖĞRETİCİ METİNLER
Konu
Önerilen Süre Fen C/D 2 x45’ , YDL, TM –B 5x45 ‘

BÖLÜM 2
Öğrenci Kazanımları/
Hedef ve Davranışlar Denemenin özelliklerini belirleme ve deneme yazma
1.Okuduğu ve dinlediği denemelerin ortak özelliklerini belirler
Öğrenciler, farklı yazarlardan üç deneme seçerler ve okurlar. Arkadaşlarının okuduğu denemeleri dinlerler ve düşüncelerini ifade ederler.

[!] Denemenin, serbestçe seçilen bir konuda, düşündürücü, öğretici, yazarın içtenliğinden gücünü alan, inandırıcı ve ufuk açıcı özellikleri olan bir metin türü olduğu vurgulanır
2. Denemelerin ortak dil ve söyleyiş özelliklerini belirler.

[!] Felsefî, sosyolojik, ilmî, tarihî temaların ve olayların bireysel dilin sağladığı rahat ve duygu yönü olan bir söyleyişle dile getirildiği belirtilir.
Bayağılaşma noktasına inmeyen bir içtenlikle terim ve felsefî kavramların ağırlığından uzak bir ciddiyetin, denemenin üslûbunu birlikte belirlediği dile getirilir.
3. Deneme yazılarının amaçlarını belirler.
[!] Zevk vererek okuyucuyu düşünmeye yöneltmek; pratik hayatın gerçekleriyle kişi ilişkisini ortaya koymak; kültür alanındaki değişme ve gelişmelerle, zamanın akışını gözden uzak tutmadan, insanın nasıl zenginleştiğini ifade etmek; insanın birey olarak zaman ve toplum karşısındaki tavrını felsefeye özgü ciddiyetle, ilmî yazılara özgü kesinliğe yer vermeden dile getirmek üzere deneme yazıldığı vurgulanır.
Denemelerin rahat okunabilen düşünce yazıları oldukları belirtilir.
4. Denemeleri konularına ve yazılış amaçlarına göre gruplandırır.

[!] Kişisel duyarlılık ve dikkatleri konu alan denemeler, öğretici ve eleştirel denemeler, sosyal ve felsefî konularda bireysel düşünceyi ifade eden denemeler olduğu belirtilir.
5. Deneme yazarının özelliklerini açıklar.
[!] Dili doğru ve güzel kullanan, düşünce ufku açık, duyguları yücelmiş, kültür alanına özgü bilgi birikimine sahip, kendi doğrularının dışında da doğruların varlığını kabul edebilen insanların deneme alanında başarılı olabilecekleri vurgulanır.
6.Denemelerin sohbetlerden farklılığını açıklar.
[!] Denemelerde de sohbette olduğu gibi içtenliğin ön plânda olduğu vurgulanır. Ancak denemelerde daha çok, düşünen insanın kendi dünyasındaki bütünlüğü, hoşgörüyü sağlayan, onu sevimli ve tutarlı kılan içtenliğin söz konusu edildiği vurgulanır.
İnandırıcı ve düşündürücü bir içtenliğin tema, dil ve söyleyiş düzeyinde ayırıcı özellik durumunda olduğu sezdirilir.
7. Deneme yazılarında farklı anlatım türlerinin bir arada bulunup bulunmadığını araştırır
 9.sınıf “Anlatım ve Özellikleri” ünitesiyle ilişkilendirilerek işlenir.
8. İncelediği denemeyi açıklık, duruluk ve akıcılık bakımlarından inceler.
 9.sınıf “Anlatım ve Özellikleri” ünitesiyle ilişkilendirilerek işlenir.

9.İncelediği denemede anlatım bozukluğu varsa bunların sebeplerini araştırır.
 9.sınıf “Cümle Bilgisi” ünitesiyle ilişkilendirilerek işlenir.
10. İncelediği denemede dilin hangi işlevlerde kullanıldığını belirler.
 9.sınıf “İletişim Dil ve Kültür” ünitesiyle ilişkilendirilerek işlenir.
11. İncelediği denemedeki eş anlamlı, eş sesli ve zıt anlamlı kelimeleri bulur, bunların kullanılma nedenlerini açıklar.
 9.sınıf “Kelime Bilgisi” ünitesiyle ilişkilendirilerek işlenir.
12. Örnek deneme metni yazar.
 Öğrenciler, deneme yazmayı denerler.
Yazdığı denemeleri arkadaşlarına okurlar. Arkadaşlarının yazdığı denemeler hakkında düşüncelerini ifade ederler.
Ünite Kav. ve Sembolleri/ Davranış Örüntüsü Mektup, günce, anı, biyografi, otobiyografi, gezi yazısı, sohbet, haber yazısı, fıkra, deneme, makale, eleştiri
Güvenlik Önlemleri (Varsa)
Öğretme-Öğrenme-Yöntem ve Teknikleri Sunuş, anlatım, soru-cevap, buluş, okuma, açıklama, örnekleme, uygulama, inceleme, beyin fırtınası, tahlil, takrir, tümevarım,
Kullanılan Eğitim Teknolojileri-
Araç, Gereçler ve Kaynakça Ders Kitabı (MEB Yay) , Örnek Metinler, Yazım Kılavuzu, Türkçe Sözlük, Türk Dil Bilgisi (H.Ed), Slâytlar Kompozisyon Bilgiler, Öğrt. Ders Notları, ÖSS Hazırlık Kitaplar, Deneme Örnekleri
Öğretme-Öğrenme Etkinlikleri:
 Dikkati Çekme ** Deneme nedir? İnsanlar neden deneme yazma ihtiyacı duyar?
 Güdüleme
Nurullah Ataç, “ Deneme “ben”in ülkesidir” demiş.Neden?
“Deneme”nin kurucusu olan Montaigne Türkler hakkında da deneme yazmış.Okuyan oldu mu?
Aforizmanın ne olduğunu bilen var mı?
.
 Gözden Geçirme Denemenin bir düşünce yazısı olduğu vurgulanacak.Düşünce yazılarını diğer yazılardan ayıran özelliklerden söz edilecek.
 Derse Geçiş Denemenin tanımı.
Denemenin özellikleri ve konularına göre deneme çeşitleri.( Hikmet=Aforizma) (s.102)
Deneme planı.(Belli bir planı yoktur. Giriş gelişme ,sonuç şeklinde olabileceği gibi tek paragraf da olabilir.)
Denemenin tarihsel gelişimi.( Aşağıda özet bölümünde verilmiştir.)
Dünya edebiyatında deneme yazarları.
Türk edebiyatında deneme yazarları.
Günlük gazete ve dergilerden kesilmiş deneme yazıları.
Deneme örneklerinin okunması. (s.97-101)
Okunan denemelerin ortak ve farklı yanlarının bulunarak hangi deneme çeşidine ait olduklarının söylemesi.( s.103)
Okunan denemelerin dil ve söyleyiş özelliklerinin ifade edilmesi.
Okunan denemelerde hangi anlatım özelliklerinin kullanıldığının belirtilmesi.
Metinlerde görülen anlatım bozukluklarının giderilmesi.
Örnek metinler akıcılık,duruluk ve yalınlık bakımlarından incelenmesi.
Deneme ve sohbet yazıları özellikleri bakımından karşılaştırılması.
Metinlerden hareketle eş, zıt ve yakın anlamlı sözcüklerin örneklenmesi.Bu sözcüklerin kullanılma nedenlerinin belirtilmesi
Bir deneme yazarının hangi özelliklere sahip olması gerektiğinin söylenmesi.
Deneme sunumlarının izlenmesi. ( Edebiyat Öğretmeni.net veya öğrenci sunumları)
Deneme yazma çalışması.Yazılan metinlerin sınıfta okunması.

 Bireysel Öğrenme Etkinlikleri
(Ödev, deney, problem çözme vb.)

Metinleri sessiz okuma.
Deneme yazma.
Metinle ilgili soruların cevaplanması.
 Grupla Öğrenme Etkinlikleri
(Proje, gezi, gözlem vb.) Küme çalışması şeklinde metinden hareketle dil bilgisi çalışmalarının yapılması.
Okunan metnin tartışma yoluyla değerlendirilmesi.
Sunum izlenmesi.
Okunan metnin konu ve temasının söylenmesi.













Özet TÜRK EDEBİYATINDA DENEME
Deneme, Türk edebiyatında oldukça gelişmiş bir türdür. Bu çalışmanın amacı, tarihî gelişimi içinde Türk edebiyatında deneme türünün hangi aşamalardan geçtiğini sergilemek ve belli başlı deneme yazarları ve eserleri hakkında bilgi vermektir. Incelememiz sonunda Türk yazarlarının sanat, şiir, roman, dil, şehir, felsefe, din, siyaset gibi hemen her konuda oldukça yoğun bir deneme birikimine sahip olduklarını gördük. Türk edebiyatında belli başlı deneme yazarları şunlardır: Nurullah Ataç, Sabahattin Eyüboğlu, Suut Kemal Yetkin, Mehmet Kaplan, Nurettin Topçu, Salah Birsel, Vedat Günyol, Enis Batur, Cemil Meriç, Mehmet Salihoğlu, Uğur Kökden, Nermi Uygur, Ahmet Turan Alkan, Ali Çolak
Fransızca ‘essai’ olan deneme, kökeni itibarıyla Latince ‘exagium’, ‘exigere’ kelimelerinden gelmektedir. Fransa”da ‘essai’ kelimesi, ilk önce Bordeaux Parlamentosu danışmanı tarafından kullanılmıştı. Türkçede önceleri bunun için ‘bend’, ‘tecrübe-i kalemiyye’, ‘kalem tecrübesi’ gibi terimler kullanılmış, zamanla ‘denemek’ fiilinden türeyen ‘deneme’ terimi yerleşmiştir.
Denemenin belli bir konusu yoktur. Hemen her konu; tabiat, siyaset, din, edebiyat, kültür, felsefe, ekonomi, metafizik, sanat, eğitim, dil, şehir, psikoloji, kadın ve daha başka alanlardaki pek çok konu, deneme türünde kendine yer bulabilir. Önemli olan bu konuların özgün bir bakış açısıyla sunulması ve nirengî bir noktanın vurgulanmasıdır.
Denemeci, öğrenilmiş bilgileri yaşanmış tecrübeleriyle özgün bir senteze ulaştırabilen kişidir. Kitabî ya da gözleme dayalı bilgilerini salt oldukları gibi aktarma yerine onları kendi yaşantısında yer edindiği oranda yazısına yansıtır.
Deneme yazarı, yazısına ana dilinin edebî ve kültürel anlamda tüm zenginliklerini, şahsî kültürel birikimini ve sorgulayıcı eleştirel yaklaşımını yansıtabilen kişidir. Denemeci, ele aldığı konuyla ilgili olarak eleştirme, tartma, ölçüp biçme, yargılama, değişik yönleri yoklama, değerlendirme faaliyetlerinde bulunur.
Batı Edebiyatında Deneme
Denemenin edebî bir tür olarak Dünya edebiyatında öncülüğünü Fransız yazar Michel de Montaigne (1533-1592) yapmıştır. Onun Essais (Kalem Denemeleri ya da Denemeler) adlı eseri, bu türün ilk örneği olarak kabul edilmektedir
Ingiliz yazar Francis Bacon (1561-1626), 1597’de denemelerini ‘Essays: Tokluk veren değil de daha çok tat veren tuz taneleri’ olarak tanımlamıştır. O, farklı olmayan başlıklar seçmesine rağmen kıskançlık, zenginlik, diyalog, nesne ve durum değişiklikleri gibi kısa, öz, öğretici ve daha ciddî konulara eğilmiştir. Denemeler adlı kitabında daha çok felsefî düşüncelerini ortaya koymaktadır.
Alain, Ikinci Dünya Savaşından önce haftalık edebiyat gazetelerinde denemelerini Propos d’Alain adı altında yayımlamıştır. Mehmet Kaplan, Istanbul ve Hisar gibi dergilerde ‘K. Domaniç’ imzasıyla, Birol Emil de kendi adıyla ondan çeviriler yapmışlardır
Ingiliz yazar Thomas Stearns Eliot (1888-1965) Denemeler (Çev: Akşit Göktürk, Afa Yay., Ist., 1987)’ini genellikle edebiyat, şair ve yazarlar üzerine kurmuştur.
Varoluşçu yazar Albert Camus (1913-1960), Denemeler (Çev: Sabahattin Eyüboğlu, Vedat Günyol, Say K. Paz., Ist., 1983)’inde çağdaş ve evrensel sorunları kendine özgü yorumlarıyla ortaya koymaktadır.
Fransız: Voltaire (1694-1778), Paul Valery (1871-1945), Bertrand Russel (1872-1970),
Türk Edebiyatında Deneme
Klasik Türk edebiyatında münşeât mecmualarındaki yazılar ve Kâtip Çelebi (1609-1657) gibi yazarlar bir tarafa bırakılırsa modern anlamda deneme türü, Türk edebiyatında asıl olarak gazete ile birlikte ortaya çıkmaya başlamıştır. Ilk özel gazete Tercümân-ı Ahvâl (1860)’in yayın hayatına başlamasından itibaren gazetelerde çıkan değişik yazılar, zamanla ayrı bir tür olan deneme için dil, anlatım ve yaklaşım bakımından zemin oluşturmuşlardır. Tanzimat’tan itibaren bir süre gazete ve dergilerde “musâhabe” üst başlığı altında deneme benzeri yazılar kaleme alınmıştır.
Türk edebiyatında deneme türünde pek çok ürün verilmiştir. Bu tür içine koyabileceğimiz ürünler, genellikle değişik zamanlarda çeşitli gazete ve dergilerde yayımlanmış yazıların bir araya getirilip kitaplaşmış şekilleridir. Bu eserlerde yer alan yazıların bir kısmı, inceleme, eleştiri yazısı olarak da görülebilir. Bunun yanında bir kitapta yer alan yazıların bir kısmı edebiyat, bir kısmı tarih, bir kısmı felsefe, bir kısmı başka konularda olabilmektedir. O bakımdan deneme türü için çok kesin sınıflandırma ve sınırlandırmalar yapılamamaktadır.
Türk edebiyatında ilk deneme kitapları arasında Ahmet Haşim’in Bize Göre (1928), Gurebâhâne-i Laklakân (1928); Ahmet Rasim’in pek çok yazısı; Mahmut Sadık’ın Takvimden Yapraklar (1912); Refik Halit Karay’ın Bir Avuç Saçma (1939), Bir Içim Su (1931), Ilk Adım (1941), Üç Nesil Üç Hayat (1943), Makyajlı Kadın (1943), Tanrıya Şikâyet (1944); Falih Rıfkı Atay’ın Eski Saat (1933), Niçin Kurtulmak (1953), Çile (1955), Inanç (1965), Pazar Konuşmaları (1966), Kurtuluş (1966), Bayrak (1970) gibi kitaplarını saymak mümkündür.
Türk edebiyatında deneme türü, genellikle şair, romancı ya da hikâyeci kimliği öne çıkan sanatçılar tarafından ortaya konan ürünlerden oluşmaktadır. Birinci derecedeki vasfı ‘denemeci’ olan yazar sayısı oldukça azdır. Nurullah Ataç (1898-1957), Sabahattin Eyüboğlu (1908-1973), Suut Kemal Yetkin (1903-1980), Mehmet Kaplan (1915-1986), Nurettin Topçu (1909-1975), Salah Birsel (1919-1999), Vedat Günyol (1912-2004), Enis Batur (1952-), Cemil Meriç (1917-1987), Mehmet Salihoğlu (1922-), Uğur Kökden (1934-), Nermi Uygur (1925-), Ahmet Turan Alkan (1954-) bunlardan birkaçıdır.

Kaynak:Milli Eğitim Dergisi. Sayı :165, Nurullah Çetin





BÖLÜM III

Ölçme-Değerlendirme:
 Bireysel öğrenme etkinliklerine yönelik Ölçme-Değerlendirme
 Grupla öğrenme etkinliklerine yönelik Ölçme-Değerlendirme
Öğrenme güçlüğü olan öğrenciler ve ileri düzeyde öğrenme hızında olan öğrenciler için ek Ölçme-Değerlendirme etkinlikleri 1- Deneme nedir?
2- Deneme türünün özellikleri nelerdir?
3- Deneme yazarken nelere dikkat edilir?
4- Deneme türünün söyleşiden farkı nedir?
5- Deneme türünde dil hangi işlevlerde kullanılır?
6- Deneme türünde hangi anlatım türleri kullanılır?
7- Deneme çeşitleri hakkında bilgi veriniz.
8- Deneme türünün tarihi gelişimi hakkında araştırma yapınız.
9- Edebiyatımızda deneme yazarları kimlerdir?
10- Deneme kazanımların değerlendirilmesi.( 104. ve 105. sayfadaki soruların cevaplanması.)

Dersin Diğer Derslerle İlişkisi  9.sınıf “Anlatım ve Özellikleri” ünitesiyle ilişkilendirilerek işlenir.
 9.sınıf “Kelime Bilgisi” ünitesiyle ilişkilendirilerek işlenir.
 10.Sınıf “Anlatım Türleri” üniteleriyle ilişkilendirilir.
 9.Sınıf “Cümle Bilgisi” ünitesiyle ilişkilendirilir
BÖLÜM IV
Planın Uyg. İlişkin Açıklamalar
Ahmet TOK

Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni




Uygundur

Mehmet KARATEPE
Okul Müdürü

Hiç yorum yok:

reklam izle kazan

SPONSOR REKLAMLAR