Körfez Oruç Reis Anadolu Lisesi 2008 - 2009 Öğretim Yılı 12 Sosyal Sınıfı Dil ve Anlatım

Körfez Oruç Reis Anadolu Lisesi 2008 - 2009 Öğretim Yılı
12 Sosyal Sınıfı Dil ve Anlatım Dersi 1. Dönem 1. Yazılı Sorularıdır
A
1 - Aşağıdaki sorularda boş bırakılan yerleri doldurunuz (15p )
a - Sanatsal metinlerde ,……………………. amaçlanırken ; öğretici metinlerde
…………… ………………….. amaçlanır .( 4 p. )
b – Hint edebiyatında …………………… yazdığı “ ………………. “ adlı eseri fabl
türünün ilk örneği sayılmaktadır .4 p
c - Mektup, anı ve gezi yazısı ……….. ……….. ………….. yazı türüdür 3 p.
d - Söylenmesi zor olan sözcükleri kullanma, aynı ek ve sözcüklerin sık sık tekrarı anlatımda
……… bozar ( 2 p. )
e – Türkçede ilk masal örneği Uygurca yazılan ………….. …… …… .masalıdır. 2 p.)
2 . Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. cümledeki bilgi doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazınız.( 10 p )
a- ( ) Fabl, masal ve tiyatro ve hikaye anlatmaya dayalı metinlerdir.
b - ( ) Türk edebiyatında Şinasi La Fontaine’den çeviriler yapmıştır. .
c - ( ) Anlatımda duygu ve düşüncelerin kolaylıkla anlaşılır olmasına yalınlık denir.
d – ( ) Sanatsal metinlerde anlatın gerçek, öğretici metinlerde ise kurmacadır. metinlerde ise .
e – ( ) “Grimm Masalları” Alman edebiyatına aittir.
3 – Aşağıdaki metni yapı unsurları bakımından inceleyiniz ? ( 15 p. )
KIYMETLİ TUZ
Bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde. ..Pire berber iken, deve tellal iken, ben anamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken.Tıngır elek, tıngır felek demişler, bu masalı şöyle anlatmışlar.Bir varmış, bir yokmuş, evvel zamanda bir padişah ile bunun üç kızı varmış. Bir gün bu padişah kızlarını başına toplamış, beni ne kadar seversiniz? demiş.
En büyük kız dünyalar kadar, ortanca kızı kucak kadar, küçük kızı da tuz kadar severim demiş .Padişah küçük kızın cevabına çok sinirlenmiş, insan tuz kadar sevilir mi demiş, ardından küçük kızını cellada teslim etmiş.Cellat, kızı kesmek için dağa götürmüş. Kız cellada yalvarmış, sen de kız babasısın , bana kıyma demiş.
Cellat, kızın yalvarmalarına dayanamamış, onun yerine bir hayvan kesmiş, kızın gömleğini kesilen hayvanın kanına bulayıp padişaha getirmiş. Küçük kız yollara düşmüş .Az gitmiş, uz gitmiş, bir köye ulaşmış. Orada köyün zenginlerinden birine kul köle olmuş, büyümüş, çok güzel bir kız olmuş. Güzelliği ilden ile, dilden dile yayılmış, kısmet bu ya bir başka padişahın oğluyla evlenmiş.
Aradan bir hayli zaman geçmiş, başından geçenleri kocasına anlatmış, babamları yemeğe çağıralım demiş. Kocası da olur demiş. Gereken hazırlıklar yapılmış, padişah babası ziyafete çağrılmış. Kızın padişah babası söylenen günde anasıyla birlikte ziyafete gelmiş. Padişah ve beraberindekiler sofraya oturduğunda altın kaplarda yemekler sırayla gelmeye başlamış. Ama kız, aşçısına bütün yemeklerin tuzsuz olmasını tembih etmiş. Padişah hangi yemeğe saldırdıysa eli geri gitmiş, yemeklerin hiçbirini yiyememiş.
O sırada küçük kızı padişahın sofrasından ayağa fırlamış. Padişahım, duyduğuma göre sen küçük kızını “seni tuz kadar seviyorum “ dediği için öldürtmüşsün demiş. Padişahın söz söylemesine fırsat vermeden işte o küçük kız benim demiş ve bütün yemekleri tuzsuz yaptırdım ki kıymetimi anlayasın sözlerini eklemiş.Padişah yaptığından utanarak küçük kızının boynuna sarılmış, tuzun ne kadar kıymetli olduğunu anlamış.
Ondan sonra tüm yöre halkının katıldığı bir şölen düzenlenmiş ve ülkede yeni bir dönem başlamış. Onlar ermiş
muradına, biz çıkalım kerevetine.
4 – Bu metnin türünü belirterek metinde verilmek istenen mesajı yazınız ( 5 p. )
5 – Metnin türünü tanımlayarak dört özelliğini yazınız ( 10 p. )
6 – Metinde altı çizilmiş olan sözcüklerin türünü belirtiniz ( 10 p. )
7 - Metinden isim tamlamasının çeşitleri ve sıfat tamlaması için birer örnek gösteriniz ( 10 p. )
8 – Masalla efsanenin iki benzer, iki farklı özelliğini yazınız ( 8 p. )
9 – Hikaye çeşitlerini birer cümle ile açıklayınız
10 - Aşağıdaki cümlelerde bulunan anlatım bozukluğunun sebebini belirterek cümlelerin doğru
biçimini yazınız ? ( 10 p. )
* Üniversitemizin içinde bulunduğu durum düzeltilmezse, çağdaş olma niteliğini büsbütün yitirecek * Saksı ikici kattan . kattan aşağı büyük bir gürültüyle düştü. “
Gönül BATTAL
B A Ş A R I L A R Türk Dili ve Edebiyatı. Öğretmeni



Adı Soyadı
Sınıf : No : Körfez Oruç Reis Anadolu Lisesi 2008 - 2009 Öğretim Yılı
12 Sosyal Sınıfı Dil ve Anlatım Dersi 1. Dönem 1. Yazılı Sorularıdır
B
1 - Aşağıdaki sorularda boş bırakılan yerleri doldurunuz (15p )

a - Olay anlatan metinler, …………………….. ve ……………………………..olmak
üzere iki gruba ayrılır.( 4 p. )
b – Türk edebiyatında …………………in yazdığı adlı eser fabl türünün ilk
örneğidir. ( 4 p. )
c - Anderson Masalları ……………………….. edebiyatına aittir. ( 3 p. )
d – Açık oturum , münazara ve panel . ………………………. anlatım türüdür. 2 p. )
e – Anlatımda yabancı söz ve süslemelere yer vermeden kısa ve kesin ifadeler kullanmaya
………….. .denir. ( 2 p.)
2 . Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. cümledeki bilgi doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazınız.( 10 p )
a- ( ) Sözlü ve yazılı anlatımda söz ve cümlelerin rahat telaffuzuna duruluk denir. .
b - ( ) Fablların başında ve sonunda “tekerleme” adı verilen kalıplaşmış sözler yer alır. .
c - ( ) Durum öykülerinde plana uyulmaz
d – ( ) Öğretici metinlerde üslup kaygısı ön plandadır..
e – ( ) Fabllarda teşhis ve intak sanatına yer verilir.
3 – Aşağıdaki metni yapı unsurları bakımından inceleyiniz ? ( 15 p. )
. KÖLE VE ASLAN
Vaktiyle bir köle kaçıp ormana sığınmış. Etrafta gezinirken, iniltiler içinde ızdırap çeken bir aslan görmüş. Önce korkup kaçacak gibi olmuş . Fakat aslanın yerinden hiç kıpırdamadığını, yalvaran gözlerle kendisine baktığını görüp durmuş. Aslan kanayan pençesini uzatıyormuş ona. Köle dikkatlice bakınca, aslanın pençesine büyük bir çalı dikenin saplandığını görmüş. Dikeni çıkarıp yarayı temizleyen köle, gömleğinden kopardığı bezle de iyice sarmış.
Rahatlayan aslan ayağa kalkıp kölenin ellerini yalamaya başlamış. Sonra da önüne düşüp yaşadığı inine götürmüş. Her gün yakaladığı avları ine taşıyıp, köleye yardım ediyormuş.
Bu beraberlikleri uzun sürmemiş. Ormana gelen avcılar ikisini de yakalamışlar. Ayrı kafeslere kapatıp günlerce aç bırakmışlar onları.
Kralın da hazır bulunduğu bir gün çelik kafesin ağzı açılmış. Aslanın köleyi nasıl parçalayacağını herkes merakla bekliyormuş. Büyük bir iştahla saldıran aslan, kölenin yanına gelince onu tanımış. Önünde bir köpek sadakatiyle durup ellerini yalamaya başlamış.
Kral bu duruma çok şaşırmış. Köleyi yanına çağırıp bütün hikayeyi dinlemiş ondan. Anlatılanlardan çok etkilenen kral, kölenin affedilmesini, aslanın da ormana salıverilmesini emretmiş
4 – Bu metnin türünü belirterek metinde verilmek istenen mesajı yazınız ( 5 p. )
5 – Metnin türünü tanımlayarak dört özelliğini yazınız ( 10 p. )
6 – Metinde altı çizilmiş olan sözcüklerin türünü belirtiniz ( 10 p. )
7 - Metinden isim tamlamasının çeşitleri ve sıfat tamlaması için birer örnek gösteriniz ( 10 p. )
8 - Masalla destanın iki benzer, iki farklı özelliğini yazınız ( 8 p. )
9 – “Hikâye “ sözcüğünün Türk edebiyatına nerden geldiğini belirterek bizde batılı anlamda ilk
hikaye denemesinin ad ve yazarını yazınız ( 7 p. )
10 - Aşağıdaki cümlelerde bulunan anlatım bozukluğunun sebebini belirterek cümlelerin doğru
biçimini yazınız ? ( 10 p. )
* Bugün öğleden sonraki yağan yağmur, insanları işlerinden alıkoydu
* Bu işe üç üniversiteli genç müracaat etmiş
Gönül BATTAL
B A Ş A R I L A R Türk Dili ve Edebiyatı. Öğretmeni








12. DİL VE ANLATIM DERSİ 1. DÖNEM 1. YAZILI CEVAP ANAHTARIDIR
A
1 -15p a – coşku ve heyecan uyandırma ( kendi dünyasına çekme = 2 p bilgi ve öğüt verme 2 p
b - Beydaba 2p Kelile ve Dinme 2p c - kişisel hayatı anlatan 3p d – akıcılık 2p
e - Kayanamkara ve Papamkara 2 p

2 – 10 p. a- Y 2P b - D 2P c – Y 2P d - Y 2P e - D 2P

3 –15 P OLAY Padişahın kendisini tuz kadar sevdiğini söyleyen kızını öldürme amacıyla cellada teslim etmöesi ve celladın onu serbest bırakması 6p
KİŞİLER . Padişah kızları celat- başka padişahın oğlu 4p
YER . Belirsiz 3p ZAMAN : Belirsiz 2p

4 – 5 p türü masal 2p mesaj Düşünülmeden karar vermenin doğru olmadığı 3p ( İnsan bir şeyin değerini kaybedince anlar da olur )

5 -10 p Genellikle halkın yarattığı , ağızdan ağıza , kuşaktan kuşağa sürüp gelen ,çoğunlukla olağanüstü
durum ve olayları yine olağanüstü kahramanlara bağlayarak anlatan yazı türü 2 p
Özellik 1 - Olaylar ve kişiler olağanüstü özellikler taşırlar ve tamamen hayal ürünüdürler.
2 - Yer ve zaman belirsizdir. (zamanın birinde, peri padişahının ülkesinde gibi)
3 - Masallarda genellikle bir eğitim amacı saklıdır.masallar bu yönüyle didaktik ( öğretici) bir nitelik taşır
4 - Anlatımda genellikle geniş zaman veya öğrenilen geçmiş zaman kipi ( -mişli geçmiş ) kullanılır.
5 - Masallarda milli ve dini motiflere hemen hiç yer verilmez..yani evrenseldir.
6- Hayal gücünü geliştirir. 7 -Anlatım kısa ve yoğundur.
8 - Masalların belirli yerlerinde klişe sözler (formeller) yer alır. 9 - sade bir dil kullanılır.( 4’ü yazılacak) 8 p.

6 – 10 p tıngır mıngır. Zarf 1 p İçin edat 1p kıyma fiil 1p yalvarmalarına : isim 1p kesilen : sıfat 1p
orada zamir 1p çok . zarf 1p ile . isim 1p bütün sıfat 1 p göre edat 1p

7 – 10 p belirtisiz i tam : kız babası ( başka örnekler de buluna bilir. 2p Belirtili isim tamlaması çok sayıda var
( biri ) 2p takısız isim tam altın tabak 2 p zincirleme köyün zenginlerinden biri yöre halkının
katıldığı 2p Sıfat tamlaması çok sayıda biri verilecek 2p

8- 8 p - a- Benzer Yönler:
1. Her iki türde de olağanüstülük vardır. 2. Nesir şeklindedirler.
3. Ele alman konular bakımından geniştirler.
4. Her iki tür de belirli bir zamana bağlanamaz. (Dinî efsaneler, menkıbeler hariç.)
5. Benzer motifler bulunabilir.
b- Farklı Yönler:
1. Efsane masala göre kısadır. 2. Efsanenin inandırıcılık özelliği vardır.
3. Efsanenin dinî yönleri daha fazladır. 4. Efsanenin özel anlatıcıları yoktur. Masallarda vardır.
5. Masallar çoğunlukla mutlu sonla biter. Efsaneler ise kötü bir sonla biter.
6. Masallarda kalıplaşmış ifadeler(tekerlemeler vs.) vardır. Efsanelerde ise yoktur. ( ikişer tane 2 X 4

9 – 7 P 1) OLAY ( KLASİK VAK’A ) HİKÂYESİ : Bir olayı ele alarak, serim, düğüm, çözüm
plânıyla anlatıp bir sonuca bağlayan öykülerdir. Guy dö Mopasan) tarafından yaygınlaştırıldığı için
“Maupassant Tarzı Hikâye” de denir 2P
2) DURUM ( KESİT ) HİKÂYESİ: Bir olayı değil günlük yaşamın her hangi bir kesitini ele alıp
anlatan öykülerdir Rus yazar Anton Çehov olduğu için “Çehov Tarzı Hikâye” de denir.2P
BEN MERKEZLİ HİKAYEYİ EKLEME 1 P
3) MODERN HİKÂYE : Diğer öykü çeşitlerinden farklı olarak, insanların her gün gördükleri
fakat düşünemedikleri bazı durumların gerisindeki gerçekleri, hayaller ve bir takım
olağanüstülüklerle gösteren hikâyelerdir.2P

10 – 1. . Yüklem eksikliği 3p. kinci cümlenin başına üniversite özne olarak eklenecek 2p
2 Gereksiz sözcük kullanma 3 p aşağı çıkarılarak kullanma 2p
.

12. DİL VE ANLATIM DERSİ 1. DÖNEM 1. YAZILI CEVAP ANAHTARIDIR
B
1 – 15 P a- anlatama dayalı 2p, göstermeye bağlı 2p b _ Şeyhi 2p “ Harname”2p
c - Danimarka 3 p. d - sözlü d – yalınlık

2 – 10 P a – Y 2P b – Y 2P c – D 2P d – Y 2P e - Y 2P

3 – 15P OLAY Bir kölenin aslana yardım etmesi Aslan ve kölenin tutsak edilip aç bırakılmaları,
aslanın köleye saldırmaması 6p
KİŞİLER : köle, aslan Kral ve avcılar4 p
YER: Bir orman ve ülke ( belirsiz ) 3p Zaman belirsiz 2p

4 – 5P türü fabl 2p İyilik yapan karşılığını alır İyilikler unutulmaz. Gibi 3 p

5 -10P Hayvanlar ya da cansız varlıklar arasında geçen bir olayı, çoklukla manzum olarak anlatan ve öğüt
veren yazılara fabl denir 2 p
1. Başrollerinde hayvanların rol aldığı hayvanların konuştuğu hayvan hikayeleri..
2. İnsanlar arasında cereyan eden olayları hayvanlar bitkiler ya da cansız varlıklar arasında geçiyormuş
gibi göstererek bu yolla insanlara ders verme amaçlanır 3. Teşhis ve intak sanatları üzerine
kurulmuştur.
4 - Fabllar manzum(şiir) veya nesir(düz yazı) biçiminde yazılabilirler
5 - Verilmek istenen mesaj eserin sonunda ya kahramanlardan birinin ağzından ya da sanatçının dilinden
açıklanır 6 Açık yalın bir dili ve samimi bir anlatımı vardır ( dördü ) 8 p

6 – 10P gezinirken zarf 1p gibi edat 1p fakat bağlaç 1p kanayan sıfat 1p dikkatlice zarf 1 p
kopardığı sıfat 1p yalamaya isim 1p Herkes zamir 1p büyük sıfar 1p dinlemiş fiil 1p

7 – 10P çalı diken belirtisiz isim tam 2p ( başka da olabilir ) çelik kafes takısız isim tamlaması 2p
çalı dikeninin saplandığı zincirleme isim tam 2p belirtili isim tamlaması ve sıfat tamlaması çok sayıda
var birer örnek verelcek 2 4 2

8 – 8P MASAL - DESTAN
a- Benzer Yönler:
1. Her iki türde de olağanüstü kahramanlar ve olaylar vardır.
2. Asıl kahramanlar ön plandadır. Kahraman; gücü, kuvveti temsil eder, her zaman doğruyu yapar.
3-Her iki türde de bezer motifler vardır. Rüya, aksakallı ihtiyar, kırklar ...
b- Farklı Yönler:
1. Masal, hayal mahsulüdür. Destanlarda ise olağanüstü olaylarla gerçek olaylar birleştirilmiştir.
2. Destanlarda zaman ve mekân kavramı belirlidir. Masallarda ise belli değildir.
3. Destanların hususî anlatıcıları vardır. Manzumdurlar (Zamanla nesir hâline gelmişlerdir.)- Saz eşli¬ğinde
söylenirler. Masalların da hususî anlatıcıları vardır, nesir şeklindedirler. Saz eşliğinde söylen¬mezler.
4. Masallarda amaç bir ders vermektir. Destanlardaki amaç ise bir milletin geçmişini anlatmaktır ( ikişer tane
yeterli 4 X 2

9 – 7P Arapçadaki “hakave” kökünden türeyen türemiştir. 3p Emin Nihat 2p “ Müsameretname” 2p

10 – 10P 1 gereksiz sözcük 3 p “ yağan “ sözü çıkarılıp cümle yapılacak 2p
2. sözcüğün yanlış yerde kullanılması 3p “üç “ sözcüğü öğrenci sözcüğünün önüne getirilerek kullanılacak 2p