ÖLÇÜ (VEZİN)
Edebiyatımızda iki ölçü kullanılmıştır.
1. HECE ÖLÇÜSÜ: Şiiri oluşturan dizelerdeki hece sayılarının aşit olmaı kuralına dayanan ölçüdür. Hece ölçüsünde dizeler iki yada daha çok parçaya bölünür.Dizelerin bu bölüm yerlerine durak denir. Duraklar sözcükleri bölmez.
2. ARUZ ÖLÇÜSÜ:Hecelerin kısa uzun (açık kapalı) olması kuralına dayanan ölçüdür.
Ölçü, ahengi sağlayan ögelerdir.
UYAK (KAFİYE)
a. YARIM UYAK: Dize sonlarındaki sözcüklerde görülen tek ses benzerliğine yarım uyak denir.
‘Can kafeste durmaz uçar
Dünya bir han konar göçer
Ay dolanır yıllar geçer’
Dizelerdeki –ç- sesleri yarım uyağı oluşturur
b. TAM UYAK: İki ses benzerliğinden oluşan uyak çeşidine tam uyak denir
c. ZENGİN UYAK: Üç ve daha çok sesin benzerliğinden oluşan uyak çeşidine denir
d. TUNÇ UYAK: Bir dizenin sonundaki sözcük , diğer dizenin sonumdaki sözcüğün içindeki tam olarak yer alıyorsa buna tunç kafiye denir.
REDİF
Yazılışları, söylenişleri, görevleri aynı olan; ek, sözcük ve sözcük gruplarına redif denir.
‘Şimdi dağlarında mor sümbül vardır
......
Dikenler içinde sarı gül vardır’
Dizelerinde vardır sözcükleri rediftir. Uyak her zaman rediften önce aranmalıdır.
Şiiri okurken ahengin sağlanmasında ölçü ve uyağın yanında, vurgu ve tonlamada önemlidir.
VURGU
Bir metini okurken veya konuşma sırasında bazı sözcüklerin, hecelerin diğer sözcük ve hecelere göre daha baskılı okunmasına veya söylenmesine vurgu denir
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder